فعل

فعل، وَرز یا کارواژه به بخشی از سخن گفته می‌شود که نمایانگر کار انجام شده یا یک رویداد یا یک حالت باشد. (مانند خواندن، بردن، پلاسیدن، زیستن، بودن).

از ورزها واژه‌های گوناگونی مشتق می‌شود از جمله نام‌های مصدر.

هر فعل در زبان فارسی پنج مفهوم را در بر می‌گیرد:

* ۱. زمان (گذشته یا ماضی، حال یا مضارع، آینده یا مستقبل)
* ۲. شخص
* ۳. وجه: (وجه اخباری، وجه التزامی، وجه شرطی، وجه امری، وجه وصفی، وجه مصدری)
* ۴. انجام کار یا رویداد حالت
* ۵. نمود

در هر فعل جز ثابتی وجود دارد که معنی اصلی فعل را در بر دارد. به این بخش بن می‌گویند. بن دارای دو گونه بن ماضی و بن مضارع است.

== ساختمان فعل ==

در زبان فارسی فعل از لحاظ ساختمان به ۵ گونه است.

* فعل ساده: فعلی است که مصدر آن بیش از یک کلمه نباشد.
* فعل پیشوندی: فعلی است که از یک پیشوند و یک فعل ساده ساخته شده باشد.
* فعل مرکب: فعلی است که از یک صفت یا اسم با یک فعل ساده شاخته شده و یک معنی کامل را برساند.
* عبارت فعلی: فعلی است که به صورت دسته‌ای از کلمه هاست و معمولا حرف اضافه نیز دارد.
* فعل لازم یک شخصه: فعلی که مفعول پذیر نیست و بیشتر بصورت اول شخص بکار می‌رود و بجای شناسه یکی از ضمایر متصل ّم، ّت، ّش، ِمان، ِتان، ِشان، شخص فعل را نشان می‌دهد که به آخر اسم قبل از فعل اضافه می‌شود. (نیز ببینید: مصدر)

== فعل معلوم و فعل مجهول ==

فعل از لحاظ وضعیت فاعل در زبان فارسی به دو دسته فعل معلوم و فعل مجهول تقسیم می‌شود.

* فعل معلوم:فعلی متعدی است که فاعلش مشخص باشد. (علی درسش را خواند.)
* فعل مجهول:فعلی متعدی است که فاعل آن مشخص نیست. (خانه شسته شد.)

== پیوند به بیرون ==

* چگونگی صرف فعل‌ها در زبان پارسی

* “راهنمای ریشه‌‌ی فعل‌های ایرانی؛ در زبان اوستا و فارسی باستان و فارسی کنونی”، از دکتر محمد مقدم .
* فهرست فعل‌های پارسی با معنای آنها گردآوری محمد بشیر حسین: بخش یک و بخش دوم- دانشکنده تهران –

* نوشته‌ای قدیمی از دکتر محمد حیدری ملایری با عنوان بحثی دربارهٔ صرف فعل در زبان علمی فارسی
* یدالله منصوری- بررسی ساختار فعل‌های جعلی (برساخته) در فارسی میانه -[http://www.archive.org/download/AStudyOfDenominativeVerbsInMiddlePersianAndModernPersian/farsifelhaa.pdf