البرز

البرز رشته کوهی در بخش شمالی ایران است.

این رشته کوه از سوی غرب از تالشان جمهوری آذربایجان آغاز می‌شود و در سوی شرق تا درون ترکمنستان و افغانستان ادامه می‌یابد. بخش بزرگی از البرز در راستای کنارهٔ جنوبی دریای مازندران کشیده شده‌است. در این بخش، جبههٔ شمالی البرز سرسبز و جبههٔ جنوبی آن خشک است. دلیل این تفاوت این است که رشته کوه البرز همچون سدی طبیعی از گذر رطوبتِ برخاسته از دریای خزر به سوی جنوب جلوگیری می‌کند و بیشتر این رطوبت در جبههٔ شمالی البرز می‌بارد.

بلندترین کوه البرز، کوه دماوند (۵۶۷۱ متر) است که در نزدیکی تهران و در شهرستان آمل قرار دارد. دامنه‌ها و دره‌های البرز از تفرجگاه‌های مهم مردم استان‌های تهران، البرز، قزوین و سمنان است. از مهم‌ترین رودهای دامنهٔ شمالی البرز سفیدرود و دامنه‌های جنوبی کرج و جاجرود را می‌توان نام برد.

رشته کوه البرز و قلهٔ دماوند و به خصوص قارن کوه (قاف) در ناحیهٔ شمال سمنان نقش برجسته‌ای در متون تاریخی طبرستان و افسانه‌های ایرانی دارند.

از جمله قلل کوهنوردی آن دماوند، علم‌کوه، خلنو، آزادکوه، شاه‌البرز، سیالان، وروشت، دوبرار، توچال و پهنه‌حصار می‌باشند.

== ریشه لغوی ==

در اوستا «هره بره زئیتی» Harā Bərəzaitī پهلوی «هره برز» یا «هربورس» مرکب از دو جزء: هر، به معنی کوه و برز به معنی بالا و بلند و بزرگ یعنی کوه بلند و مرتفع. در ادبیات پارسی «برزکوه» هم به معنی البرز آمده و ترجمهٔ تحت اللفظی آن است.

== قله‌ها ==

=== البرز مرکزی ===

* دماوند، ۵۶۷۱ متر
* آزاد کوه، ۴۳۹۵ متر
* خلنو، ۴۳۷۵ متر
* ناظر بزرگ (شکر لقاس)، ۴۳۵۰ متر
* پالان گردن، ۴۲۵۰ متر
* کلون بستک، ۴۲۰۰ متر
* سرکچال، ۴۱۵۰ متر
* وروشت، ۴۱۰۰ متر
* خرسنگ، ۴۱۰۰ متر
* توچال، ۳۹۶۰ متر
* مهرچال، ۳۹۲۰ متر
* آتشکوه، ۳۸۵۰ متر
* شاه‌نشین، ۳۸۵۰ متر

=== البرز غربی ===

* سیالان، ۴۲۵۰ متر
* شاه البرز، ۴۲۰۰ متر
* خشچال، ۴۱۸۰ متر
* ناز، ۴۱۰۰ متر
* کهار، ۴۰۵۰ متر

=== منطقه تخت سلیمان ===

* علم کوه، ۴۸۵۰ متر
* خرسان شمالی، ۴۶۸۰ متر
* خرسان جنوبی، ۴۶۵۹ متر
* تخت سلیمان، ۴۶۵۹ متر
* سیاه‌سنگ، ۴۶۰۹ متر
* هفت خوان، ۴۵۳۷ متر
* چالون، ۴۵۱۶ متر
* سیاه گوک جنوبی، ۴۵۰۰ متر
* سیاه گوک شمالی، ۴۴۴۵ متر
* سیاه کمان، ۴۴۷۲ متر
* شانه کوه، ۴۴۶۵ متر
* کالاهو، ۴۴۱۲ متر
* گردونکوه، ۴۴۰۲ متر
* میان سه چال، ۴۳۴۸ متر
* لشگرک، ۴۲۵۶ متر
* زرین کوه، ۴۲۰۰ متر
* آلانه سر، ۴۰۵۰ متر
* کرما کوه، ۴۰۲۰ متر
* پسند کوه، ۴۰۰۰ متر
* سیاه لیز، ۳۹۷۵ متر

== منبع ==

== پیوند به بیرون ==

* دید ماهواره‌ای از البرز خاوری، البرز باختری