استان کرمانشاه

استان کرمانشاه ({صدا|kermanshah.ogg|آوا}) {کردی|کرماشان} در غرب ایران واقع شده‌است. جمعیت این استان بنا بر برآوردهای سال ۲۰۰۶ ۱٬۹۰۲٬۷۶۰ نفر است. مرکز این استان شهر کرمانشاه است که دارای حدود ۷۸۴٬۶۰۲ نفر جمعیت است که ۱٬۴۱۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

در طی سده‌های گوناگون به دلیل جایگاه ویژه راهبردی کرمانشاه، این شهر دارای اهمیت ویژه‌ای بوده‌است. امروزه نیز از مهم‌ترین شهرهای غرب ایران به شمار می‌رود.

در حال حاضر دادوش هاشمی استاندار کرمانشاه می‌باشد. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد برنامه ریزی است و تا چندی پیش معاون برنامه ریزی استانداری کرمانشاه بود. .

== تقسیمات کشوری ==

استان کرمانشاه شامل ۱۴ شهرستان، ۲۹ مرکز شهری، ۸۳ دهستان و ۲۷۹۳ آبادی دارای سکنه می‌باشد.

== تاریخ استان ==

این استان در گذشته یکی از مراکز ساسانیان بوده‌است و از همین دوره آثار بسیار زیاد و ارزشمندی در این استان مانند تاق بستان، کتیبه بیستون و معبد آناهیتا باقی مانده‌است و در طی سده‌های گوناگون نیز به دلیل جایگاه ویژه راهبردی کرمانشاه، این شهرستان دارای اهمیت ویژه‌ای بوده‌است. امروزه نیز از مهم‌ترین شهرهای غرب ایران به شمار می‌رود.

در سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ با روی کار آمدن رضاشاه حکومت مرکزی توانست تا اندازه‌ای نفوذ و قدرت خود را در سراسر ایران تأمین نماید. در این زمان سنندج بخشی از استان پنجم (استان کرمانشاهان بود). از سال ۱۳۴۰ به بعد استان کرمانشاه تقسیم شد به استان کردستان و استان کرمانشاهان و سنندج به عنوان مرکز سیاسی و اداری استان کردستان، مهمترین و بزرگترین شهر استان جدید التاسیس کردستان بود.

از سال ۱۳۴۶ نیز فرمانداری کل لرستان تاسیس گردید و شهرهای لک نشین، استان کرمانشاهان (جنوب رود سیمره) به فرمانداری جدید به مرکزیت خرم آباد پیوستند، که بعدها تبدیل به استان مستقلی به نام استان لرستان گردید.

== مردم‌شناسی ==

استان کرمانشاه یکی از استانهای کردنشین کشور محسوب می‌شود.

کرمانشاه از دید گوناگونی آب و هوائی و قومی و مذهبی دارای تنوع زیادی است از لحاظ آب و هوایی دارای چهار فصل در یک زمان است برای نمونه قصر شیرین دارای آب و هوای گرم و سنقر و پاوه دارای آب و هوای سرد و کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل هستند در این استان قومیت‌های گوناگونی زندگی می‌کنند.

=== مذهب ===

از دیدگاه مذهبی نیز دارای گونه‌گونی بسیار زیادی است. به طور مثال پیروان کیشهای شیعه، سنی، اهل حق (یارسان)، مسیحی (ارمنی)، آشوری، و یهودی در این استان در کنار هم زندگی می‌کنند.

=== زبان ===

گویشهای مختلفی که در استان کرمانشاه رواج دارد ریشه در زبان کردی دارد. زبان کردی دارای چهار شاخه اصلی است و شصت گونه گویشی را در بر می‌گیرد که چهار شاخه اصلی زبان کردی شامل کرمانجی شمال، کرمانجی جنوب، کردی کرمانشاهی و اورامی و گوران است که هر یک گویشهای خاصی را شامل می‌شود. جاف جوانرود، سورانی، پاوه‌ای، ژاو رودی، لهونی، بالاجوبی، کلهری، لکی، فارسی کرمانشاهی، اردلانی اورامی، گوران، ترکی سنقری، لری و لکی را از رایج ترین گونه‌های گویشی در استان کرمانشاه برشمرد.

زبان کردی و فارسی کرمانشاهی در شهر کرمانشاه از رایج‌ترین زبان‌ها می‌باشند. و در استان گویش‌های کردی کرمانشاهی، زنگنه، سنجابی، گورانی، کلهری، لکی، فارسی کرمانشاهی جافی در شهرهای جوانرود، روانسر، ثلاث باباجانی، بخش‌هایی از پاوه و سرپل ذهاب. و ترکی آذربایجانی نیز در سنقر رواج دارد.

=== پوشاک ===

پرونده:Pave-javanrooz-salas-orwramanat.JPG| پوشاک مردم پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی پرونده:Gurani-sanjabi.JPG|پوشاک مردم سنجابی و گوران پرونده:Ghilane gharb.JPG| پوشاک مردم گیلان غرب پرونده:Harsin.JPG| پوشاک مردم هرسین پرونده:Ghasr-mard.JPG| پوشاک مردهای قصرشیرین پرونده:Ghashr-zan.JPG| پوشاک زن‌های قصرشیرین پرونده:IMG 0188.JPG پرونده:Kermanshah-lebas.JPG پرونده:IMG 0191.JPG

== جاذبه‌ها ==

=== جاذبه‌های تاریخی ===

در استان کرمانشاه ۳۰۰۰ اثر تاریخی برآورد شده‌است که ۷۱۶ اثر آن به ثبت آثار ملی و یک اثر به ثبت اثر جهانی رسیده‌است.

=== جاذبه‌های طبیعی ===

استان کرمانشاه که دارای آب و هوای متنوعی در مناطق مختلف است در حدود ۷۷۰ چشمه و ۷۴ سراب را در خود جای داده‌است که آن را بستر مناسبی برای رودخانه‌های فصلی و دائمی تبدیل کرده‌است.

== فرهنگ ==

آثار فرهنگی استان کرمانشاه را بازار کرمانشاه، تکیه معاون الملک، تکیه بیگلربیگی، بقعه بابا یادگار، اویس قرنی، مقبره احمدبن اسحاق قمی، امامزاده احمدبن محمدباقر وآرامگاه میرعبیدالله، مسجد عمادالدوله مقبره حضرت خلیفه حیدر حیدری باینگانی در بخش باینگان از توابع پاوه و سایر مساجد کهن و زیبا تشکیل می‌دهند.

== جغرافیا ==

=== کوه ===

بیش از نیمی از وسعت استان را کوه‌های مرتفع پوشانده‌است. رشته کوه زاگرس، به صورت مجموعه‌ای از رشته‌های موازی، با دشت‌های مرتفع کوهستانی در بین آنها، پوشش گیاهی متنوعی به وجود آورده‌است.

=== جنگل ===

۱. جنگل‌های بلوط ۲. جنگل‌های ون

=== ناهمواری‌ها ===

=== پناهگاه حیات وحش ===

۱.بیستون ۲.نواه کوه ۳.ورمنجه ۴.هشیلان ۵.بدر و پریشان ۶.بوزین ۷.مره‌خیل ۸.زله‌زرد

=== حیوانات ===

۱.آهو ۲. کل ۳. بز وحشی ۴. پلنگ ۵. خرس ۶. گربه وحشی ۷. شوکا

=== موقعیت ===

استان کرمانشاه در موقعیت ۳۴ درجه شرقی و ۴۷ درجه شمالی شمالی قرار دارد.

== صنایع ==

کرمانشاه ۵/۱ درصد مساحت کل ایران را تشکیل می‌دهد و از لحاظ رتبه صنعتی در بین ۳۰ استان ایران هجدهم است. ۶۰ درصد صنعت استان در شهرستان کرمانشاه متمرکز است.

پتروشیمی کرمانشاه، مجتمع شیمیایی بیستون، باختر بیوشیمی و کیمیای غرب‌گستر، سیمان غرب، چینی کرد، کاشی بیستون و کاشی کرد از مهم‌ترین واحدهای صنعتی استان است.

پالایشگاه آناهیتا، پلیمر کرمانشاه، سیمان سامان، ذوب آهن فرامان، کاغذ کاوه و کاشی کاژه از جمله طرحهای در دست احداث استان می‌باشد.

== موقعیت اقتصادی و اجتماعی ==

استان کرمانشاه یکی از مناطق عشایری ایران است و به علت شرایط اقلیمی محصولات کشاورزی متعددی تولید می‌شود. صنایع این استان به دو گروه صنایع دستی و ماشینی تقسیم می‌شود که بزرگترین صنعت کارخانه‌ای این استان تصفیه خانه نفت می‌باشد.از نظر ذخائر معدنی نیز این استان حائز اهمیت می‌باشد که عمده‌ترین آنها عبارتند از آهن، سرب، گوگرد، آلومیت، کوارتزیت و غیره.

== مراکز آموزشی ==

== نگارخانه ==

پرونده:Cave of ghori ghal.jpg|غار قوری قلعه پرونده:Sarab Niloofar.JPG|سراب نیلوفر پرونده:Do-ashkaft cave, kermanshah city.jpg|غار دواشکفت پرونده:Taq-e Bostan – main view.jpg|تاق بستان پرونده:Per av.jpg|کوه پراو پرونده:Kermanshah-bisotoun inscription.jpg|کتیبه بیستون پرونده:KermanshahNature1.jpg|طبیعت استان کرمانشاه

== پانویس ==

== جستارهای وابسته ==

* ایل سنجابی
* ایل کَلهُر
* ایل زنگنه
* پهلوان
* حکومت اردلان