استان مازندران

Posted On آگوست 24, 2014

مازندران استانی در شمال ایران و در کرانه‌های جنوبی دریای خزر می‌باشد. این استان در کنار استان‌های گلستان، سمنان، تهران، قزوین و گیلان قرار دارد. قله دماوند مرتفع‌ترین قله ایران در مازندران و در شهرستان آمل قرار دارد. این استان یکی از پرجمعیت‌ترین مناطق از لحاظ تراکم جمعیتی و یکی از غنی‌ترین آنها از لحاظ منابع گوناگون زیرزمینی می‌باشد. این استان دارای ۱۹ شهرستان است. مرکز این استان شهرستان ساری می‌باشد.

مردم مازندران به زبان مازندرانی صحبت می کنند. علاوه بر این اکثر آنها با زبان فارسی آشنا هستند و از آن نیز استفاده می‌کنند. مازندران با جمعیتی نزدیک به (۳) میلیون نفر و حدود ۳/۴ درصد جمعیت کشور از وسعتی معادل ۴۶/۱درصد ایران برخوردار است . اما قرار گرفتن آن در ساحل جنوبی بزرگترین دریاچه جهان موسوم به ‹‹ دریای کاسپین›› یا ‹‹مازندران ›› وهمجواری با چهار کشور ساحلی این دریا یعنی ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و آذربایجان از یک سو و قرار گرفتن در شمال کلان شهر تهران (مرکز ایران) از موقعیت جغرافیایی استراتژیکی برخوردار است. امتیاز حمل و نقل دریایی با کشورهای همسایه از طریق بندر قدیمی نوشهر، و (منطقه ویژه ) و مجتمع بندری جدید امیرآباد بهشهر و اسکله نفتی نکاء‌ در شرق مازندران، اتصال آن به شبکه سراسری راه آهن کشور، وجود سه فرودگاه (بین المللی) ساری، نوشهر و رامسر، برخورداری از سه جاده شوسه ارتباطی با استان تهران، و اقدام به سرمایه گذاری در طرح در دست ساخت بزرگراه تهران ـ شمال (نوشهر) با امکان دسترسی سریع با فاصله کوتاه ۱۲۰ کیلومتر ارتباط کلان شهر جدید تهران ـ مازندران، عبور خطوط بین المللی فیبر نوری، شبکه ارتباطی بسیار قوی و گسترده ای را در مسیر کریدور بین المللی شمال ـ جنوب از هلسینکی (فنلاند)، به بندر لاوان (روسیه) تا ساحل دریای مازندران فراهم آورده است.

دسترسی به زیر ساخت های مناسب ارتباطی، بهمراه تسهیلات ویژه زیر بنایی آب و برق و گاز همراه با شرایط آب و هوایی معتدل، اراضی بسیار حاصلخیز، طبیعت گوناگون و مفرح ساحلی، دشتی، جنگلی و کوهستانی مساعد برای توسعه صنعت گردشگری و دسترسی به بازارهای هدف داخلی و خارجی، امکان توسعه سریع را در قالب بخشهای محوری گردشگری ، کشاورزی، صنعتی و تجاری، فنآوری اطلاعات و ارتباطات را یکجا در خود گرد آورده است. همچنین برخورداری از میراث فرهنگی غنی و بیشترین نرخ دانش آموختگان با تحصیلات دانشگاهی مازندران در بین استانهای کشور، شرایط مناسبی برای گسترش سرمایه گذاری داخلی و خارجی استان در سطح منطقه شمال و ایران فراهم آورده است.

== شهرستان‌ها ==

== طبیعت ==

مازندران به خاطر جغرافیای گوناگون آن که شامل جلگه‌ها، علفزارها، بیشه‌ها و جنگل‌های هیرکانی با صدها گونه گیاهی منحصر به فرد در جهان است و آب و هواهای گوناگون از سواحل شنی با پست‌ترین نقطه، تا کوهستان‌های ناهموار و برف پوشیده البرز با داشتن یکی از هفت آتشفشان معروف دنیا، کوه دماوند، شناخته شده‌است. رشته کوه‌های البرز همچون سدی بلند مازندران را به دو قسمت جلگه ای و کوهستانی تقسیم نموده و آن را از قسمت داخلی ایران جدا می سازد. قسمتی از البرز غربی و تمام البرز مرکزی و بخشی از البرز شرقی در محدوده این استان قرار دارد و شیب زمین از منطقه کوهستانی به سوی جلگه و دریا کاهش می یابدو رشته کوه‌های البرز دارای رشته کوه‌های فرعی است که از جنوب به شمال و یا به موازات دریا کشیده شده است. از مرتفع‌ترین قلل مازندران می توان ( بادله کوه) ( کوه چنگی ) و ( کوه سفید ) را در شهرستان ساری نام برد. بلندترین قله هایی که به موازات دریا کشیده شده عبارتند از ( تخت سلیمان ) با بیش از ۴۰۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا در جنوب شرقی شهرستان تنکابن و ( قله شور ) ( کلارآباد ) و ( سیاه سنگ ) در شهرستان نوشهر .

=== آب و هوا ===

آب و هوای مازندران با توجه به وجود دریا، کوه و جنگل به دو نوع معتدل مرطوب و کوهستانی تقسیم می شود. آب و هوای معتدل و مرطوب : وجود دریای مازندران و رشته کوه‌های البرز و نزدیکی این دو مظهر طبیعت به یکدیگر در نواحی جلگه ای تا کوهپایه‌های شمالی البرز، آب و هوای معتدل و مرطوب را به وجود آورده است، تابستان‌های آن به ویژه در سواحل دریا، گرم و مرطوب است. زمستان‌های این نواحی معتدل و مرطوب و به ندرت یخ بندان می شود.

آب و هوای کوهستانی شامل آب و هوای معتدل کوهستانی و آب و هوای سرد کوهستانی است. دوری از دریا و افزایش تدریجی ارتفاع در اراضی جلگه ای، تغییرات خاصی را در آب و هوای این استان پدید آورده است. به طوری که در ارتفاعات ۱۸۰۰ تا ۳۰۰۰ متری، آب و هوای معتدل کوهستانی با زمستانی‌های سرد و یخ بندان طولانی و تابستان‌های کوتاه و معتدل وجود دارد.در ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متر که دمای هوا به شدت پایین می آید، دارای زمستانی هاس سرد همراه با یخ بندان طولانی و تابستان‌ها کوتاه و خشک است. در این نواحی هوا غالبا” برفی است و در ارتفاعات مهم چون تخت سلیمان و دماوند یخچال‌های کوهستانی و طبیعی ایجاد شده است. میانگین میزان ریزش باران در این استان کمتر از گیلان است.

=== منابع آب ===

دریای مازنداران(کاسپین) بزرگ‌ترین دریاچه جهان است. این دریا با وسعتی حدود ۴۳۸۰۰۰ کیلومتر مربع، بزرگترین دریاچه جهان به شمار می رود. و در بین کشورهای ایران، روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان واقع شده است. سطح آب این دریاچه در دوران‌های گذشته بالاتر از سطح دریاهای آزاد بوده است.۰۸۷/۰ از آب رودخانه‌های ولگاو اورال در روسیه ۰۷/ ۰ رودخانه‌های سواحلی غربی و ۵/۰ رودخانه سواحلی جنوبی در ایران به این دریا می ریزد . حجم آب دریای مازندران ۷۹۳۱۹ کیلومتر مکعب است. این دریاچه یکی از میدان‌های گسترده و غنی نفتی جهان است.

=== رود ها ===

بیشتر رودهای جاری در مازندران دایمی هستند. در نواحی کوهستانی در فصل زمستان واوایل بهار پر آب و در تابستان کم آب و گاهی خشک است. طول رودهای غرب این استان به دلیل نزدیک بودن کوه به دریا کوتاه تر و رودهای شرقی طولاتی تر است. رودهایی که به جنوب به شمال در جریان است عبارتند از : رودهای هراز، چالوس، تجن، تالار و بابل که به دریای مازندران می ریزد.از دیگر منابع آب این استان دریاچه‌های کوچک محلی است که به هنگام طغیان رودها در قسمت هایی که سطح آب‌های زیرزمینی بالا است به وجود می آید و برای کشاورزی، صید و شکار مورد استفادع قرار می گیرد. نوع دیگر ذخایر آبی و مهار سیلاب ( آب بندان ) است که در آن ماهی پرورش می یابد. دریاچه دایمی ( ولشت ) یا ( سما ) در شمال غربی مرزن آباد شهرستان چالوس یکی دیگر از منابع آبی طبیعی است که از جوشش چشمه‌های اطراف تشکیل شده و از جاذبه‌های گردشگری استان است. در مازندران چشمه‌های آب معدنی فراوانی یافت می‌شود که خاصیت درمانی دارد و در معالجه امراض پوستی، مفصلی، عصبی، و گوارشی موثرند، چشمه‌های ( آب اسک ) ( لاریجان ) ( آملو ) و ( استراباکو ) در شهرستان آمل جاده هراز و حمام‌های آب معدنی ( گوگردی ) در شهرهای رامسر و کتالم و سادات محله شهرستان رامسر از آن جمله اند.

== تاریخ ==

با کشفیات دانشمندان در غارهای هوتو و کمربند، گواهی بر زندگی انسان‌ها در ۷۵ هزار سال پیش از این بدست آمده است، علاوه بر این، باستان‌شناسی در گوهر تپه، که ثابت کرد مازندران و گلستان بیش از ۵ هزار سال پیشینه تمدن شهری دارند، مازندران را به یکی از مهترین پایگاه‌های باستان‌شناسی در منطقه خاورمیانه شناسانده است و آن در فرهنگ سازی و تمدن شهرنشینی مردم در ایران نقش مهمی را ایفا کرده است، مازندران جزوی از قلمرو پادشاهی ورگانا، و پس از آن یکی از استان‌های مهم پادشاهی تبرستان (که پس از شاه عباس تبرستان ایالتی از ایران و مازندران استانی از این ایالت شد)، بوده است. مردم بومی آن تپوری (مازندرانی)وآمارد وگیلک هستند، بر اساس یک افسانه رایج در میان آنها، نسب و اصالت آنها به خانواده پیامبر نوح می رسد که مردم بومی اعتقاد دارند کشتی اش در البرز آرمیده است، اقتصاد مازندران کاملاً به طبیعت پرنعمتش وابسته‌است، که از راه کشاورزی و مواد غذایی با داشتن بالاترین تولید فرآورده‌های غذایی دریایی در میان همه مناطق ایران و کشورهای همسایه از جمله خاویار، در این استان مورد بهره برداری واقع می‌شود، همچنین، صنعت گردشگری، که هر ساله بیش از دوازده میلیون مسافر از مازندران دیدن می‌کنند.

== نام مازندران ==

برخی ریشه نام مازندران را آمیخته‌ای از ماز به معنی بزرگ و نیز میانه، ایندیرا و ان پس وند مکان دانسته‌اند و در نتیجه عبارت «مازیندیران» را به معنی جایگاه دیو بزرگ، ایندیرا می‌دانند. گواه آن را هم شاهنامه دانسته‌اند که در آن از مازندران به عنوان جایگاه دیو سفید نام برده‌است و نیز ایندیرا را کوهی دانسته‌است در میانه این سرزمین. بر پایه همین موضوع ملک الشعراء بهار بیت زیر را سروده‌است:

نام کهن و اصلی مازندران تبرستان است که در واقع تپورستان بوده و علت نامگذاری آن وجود قوم؛ البی که درآن وجود دارد به نام قوم تپور می‌باشد که از شهر بایل تا شهر گرگان امتداد دارد و مرکز آنها ساری (در منابع یونانی زاداکرتا) بود. از اقوام دیگر مازندران قوم آمارد است که از آمل تا تنکابن وقوم کادوس از تنکابن تا رامسر هستند. برخی نام مازندران را به شکل ماز + اندر + آن می‌دانند . ماز در زبان مازندرانی به زنبورعسل گفته می‌شود و کسانی که این ریشه یابی را پذیرفته‌اند معنای مازندران را «جایی که زنبورعسل در آن هست» می‌دانند . عده‌ای نیز به این دلیل که سابقا این سرزمین مملو از گوزن بوده و مازن نیز به معنای گوزن بوده و از طرفی دران را نیز به معنای درندگان می‌باشد اینطور استنباط کرده‌اند که دران به معنای درنده کنایه از ببر مازندران است وچون این سرزمین در گذشته مملو گوزن و ببر بوده مردم آن سرزمین را به این نام خواندند مازندران کنونی در درازای تاریخ، شاهد وقایع و اتفاقات فراوان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده‌است. در اهمیت سرگذشت وقایع تاریخی این استان، کافی است که گفته شود هیچ یک از مناطق ایران به اندازه این سرزمین، شاهد رویدادهای تاریخی نبوده‌است.

به همین سبب است که نویسندگان و مورخان ایرانی و خارجی، فراز و نشیب‌های تاریخی این سرزمین را در کتاب‌هایی به رشته تحریر در آورده‌اند. از آثار نویسندگان روسی درباره مازندران، تاریخ مازندران و استرآباد تالیف رابینو، و از آثار نویسندگان مازندرانی، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران تالیف میر ظهیرالدین مرعشی، و از آثار نویسندگان ایرانی، تاریخ تبرستان به کوشش اردشیر برزگر و مازندران از قدیم‌ترین ایام تا به امروز، نوشته دکتر محمد مشکور را می‌توان نام برد. اما این که نام مازندران از چه زمانی در این سرزمین متداول شد اختلاف نظر وجود دارد. بعضی از مورخان معتقدند از زمان ابن اسفندیار و یاقوت، بجای هیرکانیا کلمه مازندران بکار برده شده‌است عده‌ای هم تاریخ بکارگیری واژهٔ مازندران را از سده چهارم هجری قمری به بعد می‌دانند.

== ابنیه تاریخی ==

=== بندپی بابل ===

در جنوب بابل وتقریبا ۲۰ کیلومتری شهر بابل منطقهٔ بند پی وجود دارد بندپی که در واقع محلی بین کوه جنگل و دشت است در ایران پیش از اسلام بنا به روایات محلی در یورش اعراب یک سنگر نیرومند برای میهن دوستان بوده است و در واقع پیش از اسلام دارای شهر و دژ بوده است.

=== منطقه شورچال گلوگاه ===

این منطقه از ابنیه مسکونی قرون اول و دوم اسلامی بوده و آثار باستانی فراوانی در دل تپه‌های آن جای گرفته‌اند که متأسفانه بخش قابل توجهی، توسط حفاران غیرمجاز، از دل خاک خارج شده و از موزه‌های خارجی، سر در آورده‌است که نیازمند استقرار یگان حفاظت میراث فرهنگی است.زمینهای آن متعلق به ساکنان کوپچی محله گلوگاه بوده و در فاصله کمی از ساحل دریا قرار گرفته‌است و مکانی سرسبز و بسیار دیدنی است که نیازمند سرمایه گذاری و توجه بیشتر است.

=== تپه باستانی گردکوه قائم شهر ===

باستان شناسان در کاوشگری از تپه گردکوه قائم شهر به آثار و بقایایی دست یافتند که این شهر را با پیشینه تاریخی بیش از ۵هزار ساله به یک شهر باستانی قدیم معرفی می‌کند سایت باستانی گـردکوه قدیمی ترین استقراری که تا به حال باستان شناسان به آن دست پیدا کرده‌اند مربوط به عصر مفرغ می‌باشد که قابل مقایسه با حصـــار ۳ دامغان می‌باشد که بعد از عصر مفرغ دوره آهن را داریم که از عصر آهن ۱ تا ۳ در سطح ۶۵ هکتار بصورت پراکنده مشاهده می‌شود و گوری که به دست آمده مربوط به عصر آهن ۳ می‌باشد و عصر آهن ۱ و ۲ در داخل خشتها که جهت استفاده مصطبه‌ای می‌باشد مشاهده شده‌است و همچنین استقرار بقایای دوره اشکانی به دست آمده‌است. تپه مرکزی بعنوان قلعه نظامی کاربرد نظامی داشته‌است که به نظر می‌رسد مربوط به دوره ساسانی می‌باشد و دوره اسلامی از آن نیز به عنوان پادگان استفاده می‌شده و ۴۲ پادگان نظامی که در طبرستان بوده یکی از آنها در چمنود (جمنان) بوده‌است که بیشتر جنبه نظامی داشته‌است.شواهد موجود نشان می‌دهد که تپه مرتفع ۲۶متری گردکوه قائم شهر در سال ۱۶۸ هجری قمری پایگاه یا برج نظامی بوده‌است.و در عمق ۵/۱متری زمین دامنه ارتفاعات گردکوه اسکلت اموات به همراه لوازم زندگی از قبیل ظروف و کوزه سفالی متعلق به دو هزار و هشت سال پیش کشف شده‌است.

=== امامزاده عباس ===

در حاشیه شمالی ورودی شرقی شهر ساری واقع شده و از نظر شیوه معماری، گنبد هرمی شکل و صندوق چوبی نفیس، یکی از بناهای معروف استان مازندران است. تاریخ ساخت آن ۸۹۷ هجری قمری است و سه امامزاده بنامهای عباس ؤ محمد و حسن در آن مدفون می‌باشند.این بنا در منطقه‌ای به نام ازادگله واقع شده است.

=== قلعه لاجیم در سوادکوه ===

در جنوب شرقی زیراب در شرق جاده سواد کوه به قائمشهر در منطقه‌ای جنگلی و در کنار روستای لاجیم قرار دارد. این اثر معماری ارزشمند متعلق به سده پنجم هجری است. آندره گدار باستان‌شناس فرانسوی که در سال ۱۹۳۳ میلادی به بازدید برج لاجیم آمده می‌نویسد: در داخل این حصار چند تل است که نشان می‌دهد این قلعه در واقع شهر مستحکمی است این محل که در دل جنگل انبوه و دور هنگامه شهرها واقع شده‌است. مسلماً قرارگاه مهم یکی از سرکشان یا پناهگاه استوار یکی از پادشاهان برکنار شده بوده‌است که به امید بازگشت وقت مساعد در آنجا بدور از آسیب خصم در امان می‌داشته‌است. شخصیت مدفون در برج (کیا ابوالخوارس شهریار) از خاندان باوندیان بوده که در فاصله سقوط سلسله باوندیان اول و به قدرت رسیدن دوباره خاندان آل باوند پس از اشغال ناحیه آمل به دست قابوس وشمگیر به منطقه کوهستانی لاجیم پناه برده‌است.

=== چشمه عمارت بهشهر ===

این بنا متعلق به دوره صفویه‌است که در دو طبقه احداث گردیده و در حال حاضر طبقه همکف و جزری از طبقه دوم باقی مانده‌است در وسط عمارتِ همکف مظهر چشمه قرار دارد که آب آن از چهار سمت توسط جویهایی از داخل بنا به خارج آن سرازیر و وارد حوضها و جویهای اطراف آن گردیده و به‌وسیله نهرهای اصلی به خارج از باغ هدایت می‌شده‌است .

=== برج آرامگاهی امامزاده طاهر مطهر کجور ===

این بنای آرامگاهی واقع در روستای هزار خال بخش کجور در شهرستان نوشهر قرار دارد، بنایی است چهار ضلعی با کتیبه‌های آجری و تزئینات که در سال(۸۲۹) ه ق به دست ملک کیومرث بن بیستون استندار ساخته شده‌است.

=== قلعه ملک بهمن لاریجان ===

این قلعه از قلعه‌های عظیم البرز است که در جاده هراز بخش لاریجان شهرستان آمل و مشرف به قریه شاهان دشت در ۷۵ کیلومتری جنوب آمل قرار دارد این قلعه متعلق به حکام پادوسبان است که در سال (۴۵ الی ۱۰۰۵) ه ق به رویان نور و کجور و رستمدار حکومت داشته‌اند بنای قلعه بر روی صخره‌ای حدود ۲۲۰ متر بالاتر ازسطح اراضی شاهاندشت از لاشه سنگهای بزرگ و کوچک و ملات گچ ساخته شده که بصورت طبقه طبقه و شامل اتاقها و قسمت‌های مختلف ساختمانی است.

=== آرامگاه سه سید میر حیدر آملی ===

این مکان مدفن ابولقاسم پسر ابولحسن الرویانی است که در سده ششم ه ق وفات یافته‌است، در طی قرون هشتم و نهم هجری قمری سه تن از سادات و عرفا در این محل مدفون گردیدند که یکی از آنها علامه میر حیدر آملی است که از متفکران و مشاهیر شیعه بوده‌است بانی این مکان سید عزالدین بن سید بهاالدین آملی است.

=== برج رسکت ===

برج زیبای رسکت در روستایی به همین نام، از دوران اسپهبدان مازندران که بر روی آن کتیبه‌ای به دو خط پهلوی و کوفی وجود دارد.

=== برج باوند ===

برج بسیار زیبای باوند از دوران آل باوند از اسپهبدان مازندران در روستای سرخ آباد سوادکوه قرار دارد. این برج شبیه مهره رخ در شطرنج است.

=== نقش شاه ===

تنها تصویر ناصرالدین شاه قاجار و درباریان او که بر دل سنگ کنده کاری شده است در جاده هراز و در کنار تونل وانا و جاده باستانی زمان ساسانی قرار دارد.

=== برجهای آهودشت ===

این دو برج در روستای آهودشت چمستان نور قرار دارند. برج بزرگ مزار شاه بالوی زاهد آملی، استاد شیخ خلیفه مازندرانی، استاد شیخ حسن جوری است.

=== پایگاه موزه گوهرتپه ===

پایگاه موزه گوهر تپه در نزدیکی بهشهر قرار دارد. کهنترین ابزار ساخته شده از آهن در جهان در این مکان یافت شده است.

=== لفورک ===

شهر باستانی لفورک در سواد کوه قرار دارد. در این شهر اسکلتهایی از انسان‌های دراز سر پیدا شده است.

=== خرابه های شهر و قلعه ناتل ===

شهر باستانی ناتل و قلعه آن در ۸ کیلومتری جنوب غربی شهرستان نور قرار دارد و در باستان شناسی های اخیر آثاری از دوره ی اشکانیان در این مکان پیدا شده است. شهر و قلعه ناتل از مراکز مهم حکومت پادوسپانان بوده است و در ۴۰۰ سال پیش پس از حمله ی شاه عباس کبیر از اعتبار افتاد.

=== قلعه پولاد نور ===

این قلعه در ۷۰ کیلومتری جنوب شهر نور در شهر بلده قرار دارد. این قلعه پایتخت حکومت پادوسپانان بوده است که در ۴۰۰ سال پیش توسط شاه عباس کبیر به توپ بسته شد و قسمت های بسیاری از آن از بین رفت.

=== آرامگاه شاه رضا کیا سلطان ===

این آرامگاه در کنار شهر تاریخی ناتل در حدود ۶۰۰ سال پیش بنا شده که در آن یکی از قدیمی ترین آرم های شیر خورشید وجود دارد.

== ویژگی‌ها ==

زبان بیشتر مردم مازندران مازنی است، ولی بیشتر مردم آن با زبان فارسی نیز آشنایی دارند.

گویش‌های مازنی ساروی، بابلی، آملی، تنکابنی، گیلکی، شهمیرزادی، کتولی، هزارجریبی، فیروزکوهی، لفوری و سوادکوهی می‌باشد.

== راه‌ها ==

راه‌های اصلی ارتباطی این استان جاده سراسری ساحلی و جاده‌های هراز و چالوس و جاده فیروز کوه است. در جاده‌های ارتباطی مازندران به سوی جنوب ۱۰۷ نقطه حادثه‌خیز وجود دارد که سالیانه جان شمار زیادی از شهروندان را می‌گیرد.

== هنرهای دستی مازندران ==

=== صنایع چوبی ===

صاحبان پیشه و فن همواره با عشق به زیبایی و سایل مادی زندگی را افریده اند. دستان توانمند هنرمند ذهن مستقل و پویا واندیشه جستجو گرش مجموعه ای دیدنی و سزاوار تحسین را به یادگار گذاشته است . مهم‌ترین آنها عبارتند از :

=== در ضریح، صندوق مزار، ارسی ===

از سده پنجم تا هفتم ه.ق. هنرمند منب کار با استفاده از شیوه قاب و گره، طرح‌های نو آفریده از سده هشتم هجری نمونه‌های فراوانی از رسم و عناصر هندسی و اشکال نباتی و گل و بته روی منبرهای چوبی، صندوق مزارها، در و پنجره و رحل قرآن باقی مانده است.ازاوایل سده نهم هجری این هنر رونق ویژه ای یافت و صنعتگران موفق شدند در اثار خود با به کارگیری انواع خطوط نمونه‌های ارزشمندی را بیافرینند که اکنون زینت افزای مرقد امامزادگان و بزرگان دینی است.پنجره‌های زیبا و خوش نقش و نگار چوبی که نشانه نور و روشنایی است با استفاده از هنر گره سازی و نقش‌های هندسی سه گوشه و چهار گوشه، ستاره‌های چهار پر و هشت پر و و درنهایت شیشه‌های رنگین پیشانی و رواق بناها راآذین می بخشد این پنجره‌ها به اورسی معروفند.

=== لاک تراشی ===

لاک تراشی در مناطق روستایی و جنگلی مورد توجه پیشه وران هنرمندان بوده و انواع سازه‌های آن براساس نیاز زندگی روزمره گسترش یافته است. روستاییان ساکن مناطق جنگلی درگذشته بیشترین نیازهای خود را از چوب تهیه می کردند و در ساخت لوازم چوبی از مهارت خوبی برخوردار بودند.استادکاران بااستفاده از ریشه و تنه درختان بدون بهره گیری از ابزار کار امروزی ظروف چوبی مانند جوله، کلز، لاک دانه پاش، قند چوله، تنباکو چوله، قاشق، ملاقه، کترا، می ساختند.هنر لاک تراشی یک کار ابتکاری است و جنگل نشینان با شناختی که از انواع درختان جنگلی دارند برای ساخت مصنوعات چوبی از ریشه و چوب درختان ویژه ای با استفاده از ابزار کار بسیار ابتدایی استفاده می کنند.درختانی که از چوب آنها برای این کار بهره می گیرند افرا، راش، ملج، توسکا، ممرز، شمشاد، نم دار و انجیلی است. ظروفی که از ریشه درختان ساخته می‌شود سبک تر و در برابر سرما و گرما مقاوم تر است ترک بر نمی دارد و در اثر ضربه به سادگی نمی شکند لاک تراشان معتقدند ظروفی که از ریشه درختان تهیه می شود، اگر خوب نگه داری شود عمر مفید آنها دست کم بالای صد سال خواهد بود . در صورتی که لوازم تهیه شده از ساقه و تنها درختان همین خاطر در گذشته لاک تراشان لوازم مورد نیاز در خانه را از ریشه زیرین ریشه هایی که از ساقه با شیب ملایمی در خاک نفوذ کرده اند استفاده کنند زیرا ازدیدگاه آنان قسمت زیرین این نوع ریشه‌ها کمتر در معرض برف و باران قرار داشت.برخی از ظروف چوبی که در مازندارن کاربرد دارد عبارتند از :

=== دانه پاش ===

به جای سینی برای پاک کردن برنج و حبوبات به کار می رود.

=== جوله ===

این وسیله شبیه پارچ آب، باگردن باریک و دهانه ای گشاد و در اندازه‌های گوناگون ساخته می شود. در گذشته برای دوشیدن شیر و نگه داری انواع مواد لبنی از آن بهره می گرفتند از نقش‌های متدوال روی بدنه جوله می توان از جوله نقش مارپیچ، نقش زنجیره ای و نقش حلوایی نام برد.بزرگ‌ترین نوع جوله مندر نامیده می‌شود که حدود ۱۸کیلوگرم گنجایش دارد . نوع دیگری از جوله که جوله کون نام دراد از ریشه درخت افرا تراشیده می شود.

=== کلز ===

از این وسیله چوبی به جای ملاقه برای هم زدن و سرد کردن شیر استفاده می کردند در مناطق مختلف مازندران این وسیله به نام‌های گوناگون خوانده می شود. به طور مثال در منطقه رامسر گیال در بخش مرکزی کلز یا کیلز و در منطقه گرگان کمچه لز نوع دیگر پیمانه شیر به نام منقار درمناطق جنگلی ساخته می‌شود و حدود ۲۰۰ کلیوگرم ظرفیت دارد.قاشق و ملاقه وکفگیر: این وسایل که در زبان محلی « گچه » « پل گیر » و « کترا » نامیده می شود. از ساقه و شاخه درخت شمشاد تهیه شده و در کنار انواع وسایل امروزی همچنان گذشته کابرد دارند.

=== کیله لاک ===

به عنوان پیمانه استفاده می شود. هر پیمانه حدود ۶ کیلوگرم « شالی » و یا « جو » و حدود۵/۷ کیلوگرم « گندم » ظرفیت دارد.

=== عصا ===

از چوب درخت آزاد که به زبان محلی « ازدار» نام دارد تهیه می شود.

=== قند چوله ===

برای خرد کردن قند به کار می رود.

=== تنباکو چوله ===

به عنوان ظرف تنباکو مورد استفاده دارد.

=== سیر کوب ===

در اندازه‌های متفاوت ساخته می شود. در قدیم از این ظرف به جای هاون برای کوبیدن و خرد کردن نیز استفاده می شد.

=== حصیر بافی ===

حصیر بافی در برخی از روستاهای استان مازندران به ویژه در غرب استان رایج است. در مازندران از نوعی حصیر به نام « کوب » برای زیر انداز استفاده می شود. برای بافت « کوب» از گیاهان خود رو چون « گاله » و « واش » که در باتلاق‌ها و اب بندان‌ها می روید بهره می جویند. برای تهیه زنبیل و سبد نیز از همین گیاهان استفاده می شود. گاه تهیه این مصنوعات با به کارگیری چوب و نی یاد و نوع علف به نام‌های « وران » و « سازیر » انجام می شود.

=== گلیم بافی ===

گلیم بافی نیز یکی از دیگر صنایع دستی و سنتی استان محسوب می شود. در حال حاضر در بیشتر روستاها و شهرهای استان به این هنر اشتغال دارند. نقوش گلیم اغلب به شکل هندسی است و بافنده با الهام گرفتن از اطراف طبیعت خود، نقش می زند. رنگ گلیم نیز بر گرفته از طبیعت پیرامون و غالب رنگ‌های تند و شاد مانند قرمز، نارنجی ، کرم، سبز، سرمه ای است.

=== جاجیم بافی ===

در میان دست بافت‌های روستایی، جاجیم از اهمیت بیشتری برخوردار است و کاربردهایی نظیر زیرانداز، پشتی، سجاده رختخواب پیچ، مفرش، پتو، وریه کرسی و… داردو این هنر در بسیاری از مناطق روستایی از جمله « متکازین » از توابع بهشهر بخش دودانگه شهرستان ساری، آلاشت سواد کوه ، کجور، نوشهر و کلاردشت چالوس اقبال و توجه است. در روستای کوهستانی و ییلاقی متکازین در بخش هزار جریب بهشهر، اصولا” بافت جاجیم توسط زنان صورت می گیرد و مردان جز در مرحله تهیه پشم، نقش چندانی ندارند. در بافت جاجیم این منطقه پس از بافتن حاشیه، نقش اندازی که در اصطلاح « گل » خوانده می‌شود صورت می گیرد . این نقش‌ها نام‌های گوناگونی دارند چهار گل، خشتی، پنجه ای، گل آفتاب گردان، آفتاب تیره، حاشیه‌های اطراف نیز با طرح مثلث دندانه دار پر می شود.برای بافت جاجیم در اندازه‌های بزرگ تر دو یا چند عدد جاجیم بافته شده به اندازه عرض دار موجود را به یکدیگر متصل می نمایند و یک جاجیم در اندازه دل خواه شکل می گیرد.

=== جوراب بافی ===

جوراب بافی یکی از صنایع دستی رایج و بومی منطقه است که به ویژه در روستای « صالحان » از جمله صنایع دستی اساسی محسوب می شود. این صنعت بومی را می توان بر مبنای تولید و مصرف آن به جوراب چکمه ای یا گردن بلند و گردن کوتاه تقسیم کرد. در روستاهای منطقه در حال حاضر تولید جوراب به شکل ساده انجام می‌شود و پشم گرفته شده از گوسفند بدون ررنگ آمیزی واستفاده از نقوش مختلف عرضه شده و جنبه هنری ندارد.

=== موج بافی ===

ماده اولیه موج بافی که به نام‌های « رختخواب پیچ » و « ایزار » نیز معروف است، پشم است. به همین دلیل ارزان و قابل شستشو دارای استحکام، نرم و سبک است. موج بافی به دلیل صفت هایی که بر شمردیم، به عنوان هنری فراگیری در گذشته مطرح بود و اکنون میز کم وبیش در این منطقه رواج دارد.امروزه این هنر بیشتر در روستاهای منطقه کجور به جا مانده است. گونه ای از این دست بافت‌ها با همین کاربرد « چاد شب » نامیده می شود. معروف‌ترین آن « چادر شب دارایی» است که دارای رنگ‌های متنوع به وبژه طیف‌های گوناگون رنگ قرمز که جاذبه بیشتری نسبت به رنگ‌های دیگر دارد است. در این منطقه در کنار بافت این نوع پارچه، سفره‌های ظریف و پرارزش نیز بافته می شود.

=== پارچه بافی ===

در گذشته بافت انواع پارچه هاپشمی، ابریشمی و نخی معمول بود. نوعی پارچه ابریشمی که الیجه نام داشت برای دوخت کت زنانه به کار می رفت. از پارچه‌های پشمی « چوغا» و « باشلق» برای پالتو استفاده می شود. و از شمد که نوعی پارچه خنک و لطیف است در تابستان به جای پتو استفاده می شود.

=== چنته لفور ===

چنته نوعی کیف دسته دار است که در روستای « لفور» از توابع سواد کوه تولید می‌شود برای بافت آن از دستگاه « کرک چال » استفاده می‌شود و مراحل تولید آن مانند جاجیم است با این تفاوت که پس از پایان کار، دوردوزی و گاه با مهره‌های تزیینی و خرمهره تزیین می شود.

=== نمد مالی ===

نمد مالی در بیشتر مناطق استان مازندران به خصوص درمنطقه کجور و روستاهای اطراف رامسر رواج دارد. ماده اصلی نمد پشم و گوسفند و به رنگ‌های طبیعی مانند سفید و سیاه و قهوه ای و برای نقش اندازی آن از پشم‌های رنگ شده شیمیایی بهره می جویند معمولا” ساخت یک قطعه نمد یک روز به طول می انجامید و اغلب چند نفر روی آن کار می کنند.

=== سفال گری ===

یکی از مراکز ساخت سفال و سفال گری، کلاگر، محله جویبار و اقای غلامعلی چینی ساز از استادان به نام این منطقه است. ابزار سفال گری شامل چرخ، کاردک برای بریدن و سوراخ کردن کار، غربال، سطل، تشت ، کوره، ول کارد، نخ، قالب گل زدن است

== موزه‌های مازندران ==

=== موزه بابل ===

موزه بابل در خیابان مدرس واقع است. ساختمان این موزه در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی به عنوان بلدیه ( شهرداری ) بنا شده و به دلیل دارا بودن ویژگی‌های خاص معماری در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. این بنا در اسفند ماه ۱۳۷۴ با کاربری فرهنگی در اختیار سازمان میراث فرهنگی مازندران قرار گرفت و در بهمن ماه سال ۱۳۷۵ پس از احیا و مرمت و باز پیرایی تحت عنوان موزه بابل گشایش یافت . امروزه از طبقه همکف موزه به عنوان نمایشگاه موقت اثار فرهنگی – هنری استفاده می‌شود و در طبقه دوم آن اثار باستان‌شناسی و مردم‌شناسی به نمایش در آمده است.

== نگارخانه ==

زندگی و طبیعت در مازندران

تصویر:Phragmites Juybar iran.jpg|نی‌زاری در جویبار تصویر:Babolsar darya.jpg| دریای مازندران تصویر:Forest in mazandaran.jpg|جنگلی در مازندران تصویر:River in jooybar.jpg|رودخانه‌ای در جویبار

== جستارهای وابسته ==

* آستان‌های مقدس در مازندران
* مراسم محلی درمازندران
* گاهشمارمحلی مازندران
* ضرب المثلهای مازندرانی
* زبان مازندرانی
* راه آهن مازندران
* فهرست روستاهای استان مازندران
* ویکی‌پدیای مازندرانی

== پیوند بیرونی ==

وبگاه رسمی استانداری مازندران

== منابع ==

* تقسیمات استانی و شهرستانهای مازندران
* جغرافیای تاریخی مازندران؛ ۱۳۸۰؛ اسماعیل مهجوری