آرشیو ملی افغانستان

آرشیو ملی افغانستان یا آرشیف ملی افغانستان در ساختمانی به همین نام در شهر کابل قرار گرفته‌است. این ساختمان که خود یک اثر تاریخی است، در زمان پادشاهی امیر عبدالرحمن‌خان در محوطه باغ چرمگری کابل برپا گردیده که از جمله بهترین باغ‌های شهر کابل بشمار می‌رفت. گرچه تاریخ دقیق ساخت این سازه آشکار نیست اما نظر به روایاتی بنای آن پس از ساخت بستان‌سرای کابل، یعنی در سال ۱۳۱۰ برابر با ۱۲۷۱ با کاربرد دفتر کار شاهزاده حبیب‌الله‌خان ساخته شد. گویند وقتی امیر عبدالرحمن‌خان از سفر بخارا برگشت، یک عده از مهندسان و نگارگران بخارایی را با خود به کابل آورد و بر پایهٔ بازگفته‌ها این ساخت و ساز نیز بدست ایشان انجام گرفت.

این ساختمان در آغاز بمنظور دفترکار شاهزاده حبیب‌الله‌خان در نظر گرفته شده بود. هنگامی که شاهزاده حبیب الله خان می‌خواست به این کاخ بیاید، در جریان راه پای اسب وی به سوراخ موش فرو رفته و شاهزاده از اسب به زمین می‌افتد. شاهزاده از همان آغاز فال آن را خوب نگرفته به قصر داخل نشد.

بعداً از این ساختمان به عنوان مهمانخانه دولتی بهره می‌گرفتند. بعدها دوره آموزش عالی افسران دراین ساختمان تأسیس و آهسته آهسته متروکه شده و وزارت دفاع وقت از آن به عنوان دپوی لجستیکی بهره می‌گرفت تا اینکه در سال ۱۳۵۱ اندیشه تأسیس اداره‌ای بنام آرشیف ملی ایجاد شد اما این اندیشه اجرا نشد. سرانجام در هفدهم سنبله سال ۱۳۵۲ در وقت زمامداری سردار محمد داود، این اداره بطور نمایشی با داشته‌های سخت اندک و ناچیز در همچون بخشی از کتابخانه مربوط وزارت اطلاعات و فرهنگ وقت برپا شد و بعداً تصمیم گرفته شد تا از این ساختمان برای بایگانی تاریخی کار گرفته شود که کار ترمیم و باز سازی آن درسال ۱۳۵۲ آغاز و تا سال ۱۳۵۶ ادامه پیدا کرد.

وقتی که از ترمیم برآمد، کتابخانه دستنوشته‌ها از منزل پنجم مرکز «وزارت اطلاعات و کلتور» به این جا نقل مکان نمود و سپس در سال ۱۳۵۹ رسماً بنام «آرشیف ملی افغانستان» نامیده شد. اکنون این اداره دارای (۹) مدیریت مسلکی و اداری است.

بایگانی دارای دوبخش عمده دستنویس‌ها و اسناد تاریخی است که در مخزن اسناد تاریخی در حدود یکصد و شصت هزار قطعه سند تاریخی از قبیل فرمانها، قباله‌ها، نکاح‌نامه‌ها، روزنامه‌ها، عکس‌ها، و جز این‌ها بوده ودر بخش دستنویس‌های آن پیرامون هفت هزار جلد دستنوشته از قبیل قرآن‌های مجید، رساله‌ها، دیوانها، کتب ادبی، تاریخی، فلسفی، و قطعه خط‌ها موجود است.

== مرجع ==