گورستان ابن‌بابویه

* برای دیگر کاربردهای ابن بابویه به ابن بابویه (ابهام‌زدایی) مراجعه کنید.

ابن بابُویه نخستین گورستان شهر ری و دومین گورستان تهران است که بسیاری از مشاهیر ایران در آن دفن هستند. نام این گورستان برگرفته از نام محمد بن بابُویه معروف به شیخ صدوق یکی از فقها و دانشمندان شیعه است که آرامگاه او در آنجا واقع شده‌است.

== موقعیت ==

برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهر ری واقع شده‌است و از آثار به جا مانده از دورهٔ سلجوقیان می‌باشد. این گورستان وسعتی به میزان ۱۰ هکتار دارد.

== تاریخچه ==

بر اساس گزارش‌ها و مستندات تاریخی، پیش از زمان ناصرالدین شاه، گورستان ابن بابویه کشتزار و باغ بسیار وسیعی بوده‌است، اما در پی کشف جسد سالم فردی در سردابی زیر آن باغ و بدست آمدن سنگی درون سرداب که آشکارا نشان می‌داد پیکر ازآن شیخ صدوق است که بیش از ۸۰۰ سال پیش درگذشته‌است، بی‌درنگ بقعه‌ای بر آن مزار احداث می‌کنند به اعتقاد برخی کارشناسان بنای نخستین گورستان ابن بابویه، به دوران ساسانی برمی‌گردد و بعدها در اثر سیل تخریب شده‌است. آرامگاه ابتدایی شیخ صدوق نیز، در گذر زمان به خاطر حمله مغولان و جنگهای خوارزمشاهیان و تیموریان و همچنین به علت حوادث مختلف چندین مرتبه خراب و ویران شد به‌گونه‌ای که سرانجام – تا پیش از کشف – سالها در زیر توده‌های خاک پنهان می‌ماند. پس از برپایی بقعهٔ شیخ صدوق، افراد زیادی در اطراف آن به خاک سپرده شدند و مقبره‌های بزرگ وباشکوهی هم اطراف آن احداث شد. محمدرضا شاه پهلوی و محمد مصدق نیز هر دو وصیت کرده بودند در ابن بابویه دفن شوند.{مدرک}

== مشاهیر بخاک‌سپرده در ابن بابویه ==

* علی‌اکبر دهخدا
* علی‌اکبر غفاری
* شیخ محمود حلبی
* حسین فاطمی
* غلامرضا تختی
* میرزاده عشقی
* سید اشرف‌الدین گیلانی
* سپهدار رشتی
* میرزا کریم خان رشتی
* حسین سمیعی (ادیب السلطنه)
* محمدعلی فروغی(ذکاءالملک)
* سید یحیی ناصرالاسلام ندامانی
* اشرف الملوک قاجار (فخرالدوله)
* فاطمه سیاح
* میرزا ابوالحسن جلوه
* میرزا یحیی دولت آبادی
* صدیقه دولت آبادی
* نصرت الدوله فیروز
* احترام‌الدوله برزین
* عزت الدوله
* محمد علی فروغی
* مهندس محسن فروغی
* موذن زاده اردبیلی
* میرزا غلامرضا اصفهانی
* محمود محمود
* محمدباقر میرزا خسروی کرمانشاهی
* محمدطاهر میرزای قاجار
* هادی اسلامی، بازیگر سینما
* کشته‌شدگان رویداد ۳۰ تیر

== پریشانی و ویرانی ==

وزارت کشور – طی آنچه از آن به‌عنوان حفاظت و نگهداری این گورستان یاد شد – در سال ۱۳۷۳ در نامه‌ای به سازمان‌های ذی‌ربط از جمله شهرداری و فرمانداری شهر ری، دستور منع دفن مردگان را در این محدوده صادر کرد؛ پس از آن، طرح‌های بسیاری از سوی شهرداری برای عمران این گورستان پیشنهاد شد ولی سرانجام طی اجرای طرح – به‌اصطلاح – عمرانی‌ای به‌نام «احداث باغ مشاهیر»، با این استدلال که اجرای این طرح نیازمند از بین بردن مقبره‌ها و هم‌سطح‌سازی زمین آرامگاه ابن بابویه‌است، در حدود ۴۰۰ (به‌معنای دقیق‌تر همه بجز سه تا) مقبرهٔ خصوصی و خانوادگی، با معماری زیبا که نمادی از هنر ایران را با قدمتی طولانی به تصویر درآورده بودند، به‌طور کامل تخریب شدند. ناگفته نماند که آرامگاه ابن بابویه به‌خاطر داشتن این آرامگاه‌های بزرگ خصوصی و خانوادگی با عکس‌ها، آیینه‌وشمعدان‌ها و اشیای دیگری که در آنها قرار شده بود، به موزه‌ای دیدنی از تاریخ معاصر ایران می‌مانست. دراویش نیز که حتی تا چند سال پس از این ویرانی، هنگام بزرگداشت عنقاء یکی از دراویش مدفون در ابن بابویه مراسم بزرگی برگزار می‌کردند، مدتی بعد، توسط نظام جمهوری اسلامی، در اجرای آن با محدودیت جدی روبرو شدند. در حال حاضر همان سه مقبرهٔ خانوادگی باقیمانده هم وضعیت مناسبی ندارند و این گورستان اکنون مکانی برای اجتماع افراد معتاد، ناباب و خلافکار شده و هیچ گونه برنامه جامع و مدونی هم برای سامان‌دهی آن در نظر گرفته نشده‌است.

== جستارهای وابسته ==

== پانویس‌ها و منبع‌ها ==