گراش
گِراش شهری در جنوب استان فارس و در فاصله ۳۵۵ کیلومتری از شیراز و ۱۵ کیلومتری لار قرار دارد. این شهر مرکز شهرستان گراش است و جمعیت آن در حدود ۴۱۰۰۰ نفر است.
== موقعیت جغرافیایی ==
گراش با مساحت ۳۰ کیلومتر مربع در ۲۷ درجه و ۴۰دقیقه عرض شمالی و ۵۴ درجه و ۸ دقیقه طول شرقی از نضف النهار گرینویچ جای دارد. این شهرستان جزو یکی از شهرهای جنوبی استان فارس می‌باشد. ارتفاع شهر گراش از سطح آزاد دریا ۹۲۰ متر و در ناحیه نیمه خشک ایران واقع است.
== جغرافیای تاریخی ==
گراش از نظر تاریخی یکی از شهرهای مهم جنوبی استان فارس می‌باشد. اولین کتابی که از گراش ذکری به میان آورده‌است «بستان السیاحه»از حاج زین العابدین شیروانی است. در این کتاب گراش را اینگونه توصیف می‌کند: (گراش بر وزن فراش، قلعه‌ای است خدا آفرین در یک منزلی خطه لار واقع و آن یک قطعه کوه به شکل مخروطی و اطرافش واسعه‌است و آن مانند تل بزرگی است از تحت الی فوق عمارتست و قریب هفتصد باب خانه در اوست و چند مزرعه مضافات اوست. آبش بسیار کم و اکثر اوقات آب باران در برکه‌ها ذخیره نموده و به مصرف رسانند، هوایش به غایت گرم و نخلستان فراوان دارد و مردمش شیعه مذهب هستند.) کتاب دیگری که از گراش در دو قسمت ذکری کرده است«فارس نامه ناصری» تالیف حاج میرزا حسن فسایی می‌باشد. آنجایی که قلعه‌های معروف فارس را معرفی می‌نماید قلعه گراش را:(کوه کوچکی است که به قریه گراش به ناحیه مضافات شهر لار، پیوسته آبش از آب انبار بارانی است. به ده نفر تفنگچی پنج هزار نفر دشمن را دفع کند.) در کتاب «فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه» از محمود بن عثمان که به کوشش آقای ایرج افشار چاپ شده، قدمت گراش را به قرن ششم هجری میرساند. موقعیت استراتژیک قلعه گراش و لزوم استحکامات در برابر دفاع از متجاوزان و اشرار و همچنین گرایش حکام و خوانین بخود مختاری، قلعه گراش محل مناسبی بوده‌است. حاکمان و خوانین با قدرت تمام در قلعه‌ای که بوسیله حدود هفتصد باب خانه محاصره شده حاکمیت داشته‌اند. حاکمانی که در ادوار مختلف تاریخ، علم خود مختاری و مقابله و رویارویی با حکومتهای مرکزی وقت برافراشته‌اند و با تکیه به این قلعه و جمعیت انسانی که در آن خانه‌ها سکونت داشته‌اند، سالها اقتدار و عظمت و را تجربه نموده‌اند. قلعه و استحکامات آن در زمان حکومت رضا خان به علت مبارزه خان گراش (زادان خان) با حکومت مرکزی وقت که لار نیز زیر نفوذ داشته، تخریب گردید و سکنه آن در دامنه این کوه به ادامه زندگی پرداخته‌اند.
== ساختمان زمین شناسی شهر گراش ==
شهر گراش در قسمت زاگرس چین خورده با جهت شمال غربی جنوب شرقی در غرب فلات ایران قرار گرفته‌است. تشکیلات زمین شناسی شهر گراش جوان بوده و به دورانهای سوم و چهارم زمین شناسی تعلق دارد بیشترین تشکیلات منطقه شامل آسماری جهرمی- گچساران- میشان و آغا جاری و بنگستان می‌باشد. گراش بر روی رسوبات آبرفتی که ناودیس را به صورت دشتی هموار در آورده‌است واقع شده‌است که تاقدیسهای کوه سیاه در جنوب و کوه سرخ در شمال احاطه کرده‌است.
== آثار تاریخی گراش ==
* برکه کل گراش
* کاروانسرای برمیر گراش
* دژ گراش یا کلات
* برکه چهارطاق گراش
* برکه کده بان گراش
* برکه اسدالله گراش
* برکه حاج ابوالحسن گراش
* مجموعه هفت برکه
* سد تنگ آب گراش
* چاه گل اوی گراش
* مسجد آخوند گراش
* مسجد جمعه
در بخش جنوب غربی شهر در تنگه‌ای به نام تنگاب (تنگاو) در کوه سیاه (کوسیاه) سدی به نام همین تنگه از سنگ و ساروج ساخته شده‌است که بنابر نوشته‌های آقای دکتر احمد اقتداری (استاد پیشین دانشگاه تهران) دیرینگی آن به دوره ساسانیان برمیگردد. دو اثر باستانی دیگر:
== برکه کل ==
این بنای تاریخی و با شکوه در شهر گراش قرار دارد و بزرگ‌ترین آب انبار برکه ایران است قدمت این آب انبار به دورهٔ قاجار و حدود ۲۰۰ سال پیش می‌رسد. این آب انبار با سقف طراحی شده‌است اما در میان مردم دو روایت در این مورد وجود دارد. برخی می‌گویند که معماران موفق به ساختن سقفی برای آن نشده‌اند و عده‌ای معقتدند سقف این آب انبار در زمین‌لرزه سال ۱۳۳۹ منطقه لارستان به طور کامل فروریخته متاسفانه کتیبه یا نوشته‌ای درباره آن به دست نیامده‌است این بنا که برای مصارف کشاورزی و آب آشامیدنی مردم ساخته شده هنوز کاربرد دارد. سازنده این آب انبار حاج اسدالله از نیک‌اندیشان محلی و برادر فتحعلی‌خان حکام آن روزهای لارستان است. حاج اسدالله برکه دیگری و همچنین مصلای قدیمی گراش را نیز ساخته‌است.
== دژ گراش ==
دژ تاریخی گراش که کلات هم نامیده می‌شود مربوط به عصر شاه زندو و پیش از آن است امیر محی‌الدین از طرف سید عفیف الدین شاه زندو مامور فتح این قلعه شده با دلاوری بر آن چیرگی می‌یابد این دژ تاریخی در ادوار مختلف مرکز حکومت بود و در این اواخر در درگیری نیروهای رضاشاه پهلوی با زادان خان گراشی بناهای آن به وسیله هواپیما بمباران شده آثارش از بین می‌رود.
== اماکن مذهبی گراش ==
* مسجد : در گراش مسجدهای زیادی وجود دارد که اسامی برخی از آنها بصورت زیر می‌باشد:مسجد مهدیه
* حسینیه : از مهمترین حسینیه های گراش از این حسینیه ها میتوان نام برد:
حسینیه اعظم – حسینیه سنگ آوی – حسینیه ولیعصر (برق روز) – حسینیه حضرت اباالفضل عباس – حسینیه فاطمیه – حسینیه تاریخی سنگ‌آوی
* امامزاده
== وب سایت‌های گراش ==
* سایت شهرداری گراش
* انجمن گراش
* آموزشگاه و شرکت هرمز کامپیوتر گراش
* نوای گراش
* وب‌سایت شهر الکترونیک گراش
* انجمن اینترنتی اندیشه نوین گراش
تالار گفتمان نبض فردا
== منابع ==
* اطلاعات مختصات
کتاب ویژه نامه بیستمین دوره مسابقات قرآن مجید- استان فارس
درباره نویسنده
