گاهشماری میلادی
گاهشماری میلادی یا تقویم گریگوری گاهشماری با ریشهٔ مسیحی است که هماکنون در بیشتر کشورهای جهان استفاده میشود. این گاهشماری تغییر یافتهٔ گاهشماری یولیانی است و نخست از سوی آلویسیوس لیلیوس که پزشکی از اهالی ناپل بود پیشنهاد شد و توسط پاپ گرگوری سیزدهم در ۲۴ فوریه ۱۵۸۲ پذیرفته شد. مبدأ این تقویم میلاد حضرت عیسی است.
گاهشماری یولیانی که از تقویم رومی گرفته شده بود در دوره مسیحی با مبدأ میلادی (گاهشماری میلادی قدیم) پذیرفته شد. این تقویم ۳۶۵ روز بود که برای هر ۴ سال یک روز به روزهای سال اضافه میشد (سال ۳۶۵,۲۵ روزه). به علت دقیق نبودن کسر سال نسبت به سال اعتدالی هر ۱۲۸ سال یک روز عقب میافتاد. در سال ۱۵۸۲ میلادی جهت تصحیح آن گاهشماری گرگوری (میلادی جدید) ایجاد شد. در گاهشماری یولیانی اعتدال بهاری در سال ۳۲۵ میلادی که شورای نقیه تشکیل شده بود در ۲۱ مارس صورت گرفته بود و در سال ۱۵۸۲ به ۱۱ مارس افتاده بود و ده روز عقب مانده بود. در گاهشماری گرگوری ده روز از تاریخ حذف گردید و کبیسهگیریهای یکنواخت چهارساله نسبتا کاهش یافت بدینگونه که سالهای قرن غیرقابل قسمت به ۴۰۰ (مانند: ۱۷۰۰، ۱۸۰۰ و ۱۹۰۰) بدون کبیسهگیری باشند. در نتیجه با احتساب سال گریگوری ۲۴۲۵/۳۶۵ روز (نسبت به سال حقیقی ۲۴۲۱۹۸۷۹/۳۶۵ روز) میزان دقت گاهشماری میلادی را به کسر یک روز در هر ۳۳۲۰ سال رساند.
روز ۳۶۵,۲۴۲۵=(۳:۴۰۰) – ۳۶۵,۲۵
سال ۳۳۲۰ =(سال حقیقی – سال گرگوری):۱
== ماههای گاهشماری میلادی ==
سال در گاهشماری گرگوری ۱۲ ماه دارد:
نامهای فرانسوی ماههای میلادی در ایران و نامهای انگلیسی آن بیشتر در افغانستان کاربرد دارد.
== کاستیهای گاهشماری میلادی ==
نقص نخست گاهشماری گریگوری، سرآغار سال است که امروزه ۱ ژانویه به صورت جهانی رسمی شناخته شده است. پیشتر در اینباره اتفاقنظری میان کشورها و فرقههای مسیحی نبود. با توجه به اینکه اول ژانویه برابر با ۱۰ یا ۱۱ دی گاهشماری خورشیدی (اوایل زمستان در نیمکرهٔ شمالی و اوایل تابستان در نیمکرهٔ جنوبی) است، این زمان از لحاظ حرکت انتقالی زمین و در مقایسه با سرآغاز گاهشماریهای معتبر جهان برای آغاز سال مناسب نیست. از همین جاست که اشکالهای بزرگ در ازمنهٔ تاریخ برای آن به وجود آمده است (چنانکه سال مالی کشورهایی که از این تقویم استفاده میکنند با سال میلادی منطبق نیست و تقریباً از اوایل فروردین آغاز میشود).
گاهشماری میلادی با وضعیت فصلها و موقعیت خاص زمین مانند اعتدالین و انقلابین همخوانی ندارد و شمار روزهای هر ماه نیز نامنظم است. سرآغاز سال و سرآغاز ماهها در تقویم مسیحی کلاً قراردادی هستند و به مسائل نجومی و یا حرکت انتقالی زمین مربوط نیستند و با بروج سروکاری ندارند. برای اتخاذ این روش هیچ دلیل منطقی وجود ندارد و از سوی دیگر در طول تاریخ بسیاری به دلخواه دخل و تصرفی در این تقویم کرده است.
همچنین این تقویم پایهٔ دقیق مذهبی ندارد و مشکلات مذهبی مسیحیان را برطرف نکرده است و ایام مذهبی را دقیقاً مشخص نمیکند و برای تعیین این ایام باید از تقویم قمری کمک گرفت و منجمین ناچارند هر سال با کمک گرفتن از روش اپاکت (Epacte) محل آن را در ماههای قمری پیدا کنند؛ در نتیجه عید پاک در فاصلهٔ ۲۲ مارس تا ۲۵ آوریل دائماً در تغییر است همچون سایر اعیاد و روزهای مذهبی مسیحیان و مسلمانان.
== تغییر تاریخ میلادی ==
کاستیهای تقویم میلادی برخی را به فکر تدوین یک تقویم معتبر جهانی انداخته است چنانکه چنین طرحی در سازمان ملل مطرح شد که به جایی نرسید. در گذشته نیز پس از انقلاب فرانسه به فکر تغییر تقویم در این کشور افتادند و تقویمی شبیه گاهشماری یزدگردی ایجاد کردند. از آن جمله شخصی به نام سیلون مارشال طرحی ارائه داد که مورد تأیید انجمن ریاضیدانان و کنگرهٔ ملی فرانسه قرار گرفت. سرآغاز سال در این تقویم اعتدال پاییزی و مبدأ آن سال ۱۷۸۷ (انقلاب فرانسه) بود که البته بعداً منسوخ شد.
== چند گاهشماری مشهور جهان ==
* گاهشماری هجری خورشیدی
* گاهشماری هجری قمری
* گاهشماری چینی
== منابع ==