شاهرود

شاهرود، یکی از شهرهای استان سمنان در ایران است. این شهر مرکز شهرستان شاهرود است. شاهرود، در حد فاصل دو نوع آب و هوای خشک و کویری، در جنوب و مرطوب و پرباران در شمال جای گرفته که آب و هوایی مطبوع برای این شهر فراهم کرده و آن را در ردیف خوش‌آب و هواترین شهرهای ایران قرار داده‌است. بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت شهر شاهرود ۱۳۲٬۳۷۹ نفر بوده است، که پرجمعیت‌ترین شهر استان محسوب می‌شود.

این شهر در حاشیهٔ شمالی دشت کویر و در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز با موقعیت جغرافیایی ۲۵ دقیقهٔ و ۳۶ درجهٔ عرضی و ۵۸ دقیقهٔ و ۵۴ درجهٔ طولی با ارتفاعی معادل ۱۳۸۰ متر از سطح دریا در شمال خاوری استان سمنان واقع شده است.

== پیشینهٔ تاریخی ==

مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد شاهرود یکی از شهرهای مهم چهاردهمین ایالت تاریخی، «چخره» (از تقسیمات شانزده‌گانهٔ اوستایی در دوران باستان) بوده که در دامنهٔ جنوبی رشته‌کوه البرز، توسط آریایی‌ها بنا نهاده شده‌است. برخی پژوهندگان واژهٔ چخره را شکل ابتدایی شاهرود و در همان معنی دانسته‌اند.

هستهٔ اولیهٔ این شهر به دلیل دفاع از مهاجمان، بر فراز تپه‌های کم‌ارتفاع دامنهٔ کوه شمالی و غربی رود بزرگ این منطقه بنا شد که به جهت بزرگی این رود، تدریجاً نام شاهرود را به خود گرفت و به تدریج همراه با برقراری امنیت در محل، رشد و توسعه یافته به طوری که این شهر در کنار صددروازه، پایتخت اشکانیان که به باور بسیاری از پژوهشگران محل کنونی شهر دامغان است، در شمار شهرهای معتبر پارتی درآمد. به نوشتهٔ برخی پژوهشگران از جمله «اگورود نیکوف»، سومین آتش مقدس اهورامزدا که در اوستا آمده، آذرفرنبغ است که آتشکدهٔ بزرگ شاهرود بوده‌است.

در دوران بعدتر، این شهر همراه با سمنان و دامغان در ردیف مهم‌ترین شهرهای ایالت تاریخی کومِش قرار گرفت و به استناد برخی اشاره‌های تاریخی مندرج در متون و بعضی شواهد باستان‌شناسی و معماری موجود در داخل و خارج شهر کنونی شاهرود، را عبور کاروان‌ها که بزرگراه غربی_شرقی جادهٔ ابریشم را طی می‌کردند، از آبادی‌ها و روستاهای بزرگ این شهر می‌گذشت. به عبارت بهتر، شاهرود به دلیل واقع شدن در موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن میان رشته کوه البرز و نواحی کویر مرکزی ایران، به نوعی جادهٔ ابریشم مناطق عمدهٔ آن روزگار همچون خراسان، تهران، مازندران و نیز شهرهای داخلی ایران بوده‌است.

== دانشگاه‌ها ==

در این شهر پنج دانشگاه و مرکز آموزش عالی به نام‌های زیر فعالیت دارند:

* دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود
* دانشگاه صنعتی شاهرود
* دانشگاه علوم پزشکی شاهرود
* موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی و غیر دولتی شاهرود
* دانشگاه علوم قرآنی شاهرود
* دانشگاه پیام نور شاهرود
* دانشگاه علمی کاربردی آفرینش

== صنایع ==

* کارخانه سیمان شاهرود
* شرکت البرز شرقی
* شرکت فولاد شاهرود

== معادن ==

* معادن ذغالسنگ البرز شرقی
* سنگ گچ

سنگ آهک

== فنآوری ==

پایگاه فضایی اصلی ایران به نام پایگاه فضایی شاهرود نیز در نزدیکی شهر شاهرود قرار دارد. موشک کاوشگر-۱ از این پایگاه به فضا پرتاب شد.

== پانویس ==

== منابع ==

* لؤلوئی، کیوان. «شاهرود و مجموعه تاریخی بسطام». ایران شناخت. شمارهٔ پانزدهم، زمستان ۱۳۷۸.

== جستارهای وابسته ==

* جمعیت شهرهای استان سمنان

== پیوند به بیرون ==

* شهرداری شاهرود
* پایگاه اطلاع رسانی شاهرود
* دانشگاه صنعتی شاهرود
* دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود