سده ۲۵ (پیش از میلاد)

(سده بیست‌وششم پ.م. – سده بیست‌وپنجم پیش از میلاد مسیح – سده بیست‌وچهارم پ.م. – سده‌های دیگر)

—-

== رخدادها ==

* ۲۹۰۰-۲۳۳۴ (پیش از میلاد)؛ جنگهای خاندانی آغازین در میانرودان
* ۲۵۰۰ (پیش از میلاد)؛ ساخت یک نشان استوانه‌ای در سومر، اکنون در موزه هنر متروپولیتن در شهر نیویورک نگهداری می‌شود.
* ۲۴۹۴ (پیش از میلاد)؛ پایان دودمان چهارم و آغاز دودمان پنجم در مصر باستان، آغاز ساخت هرم‌ها.
* ۲۴۶۰ (پیش از میلاد)؛ آغاز دودمان ششم در مصر باستان
* ۲۴۵۰ (پیش از میلاد)؛ بر سر کار آمدن دودمانی تازه در میانرودان
* ۲۴۵۰ (پیش از میلاد)؛ کیش از قبیله‌ای که از کوه‌های کردستان امروزی آمده‌بودند شکست خورد؛ عیلامی‌ها بر بخش‌هایی از سومر چیره‌شدند.
* ۲۴۱۰ (پیش از میلاد)؛ پادشاهان سومر از اینکه خودبه‌خود خدای شهر باشند دست‌کشیدند. آغاز رخنه و پیروزیهای سامی‌ها در میانرودان.
* فرهنگ یادگار سنگی از اسپانیا به ایرلند رفت و در میان اروپا و غرب مدیترانه نیز پخش‌شد.
* آغاز تازش سلت‌ها از شرق به اروپا.
* نشانه‌های آغازین فرهنگ تبرزین در قفقاز
* ایلوری‌ها و دیگران در ایتالیا جاگیر شدند.
* مردمانی که از شیوه سفالگری پیش‌دودمانی مصری سود می‌بردند در جنوب شرقی اسپانیا در کرانه مدیترانه جاگیر شدند.
* اموری‌ها و کنعانی‌ها از عربستان به سوریه و لبنان کنونی کوچیدند.

== چهره‌های برجسته ==

* ۲۴۹۱ (پیش از میلاد)؛ امپراتورِ اسطوره‌ای چین هوانگ‌تی
* ۲۴۹۰ (پیش از میلاد)؛ منکائورا فرعون مصر باستان
* ۲۴۷۵ (پیش از میلاد)؛ شپسه‌کاف فرعون مصر باستان
* ۲۴۶۵ (پیش از میلاد)؛ اوسرکاف فرعون دودمان پنجم
* ۲۴۵۸ (پیش از میلاد)؛ ساهوره فرعون مصر باستان
* ۲۴۴۶ (پیش از میلاد)؛ نه‌فه‌ریرکاره کاکای فرعون مصر باستان
* ۲۴۲۶ (پیش از میلاد)؛ شپسه‌کاره ایسی فرعون مصر باستان
* ۲۴۱۹ (پیش از میلاد)؛ ره‌نه فه‌رف فرعون مصر باستان
* ۲۴۱۶ (پیش از میلاد)؛ نیوسرره فرعون مصر باستان

== نوآوری‌ها، یافته‌ها، آشنایی‌ها ==

* تمدن هاراپایی در اوج خود ۴۸۰هزار کیلومتر مربع راز یر پوشش گرفته‌بود. مرکز این تمدن دره رود سند بود ولی باشندگان این تمدن از کرانه مکران و بلوچستان، افغانستان تا شرق پنجاب و کوچ (هند) و سئورشترا پراکنده شده بودند. شهرهای اینان هاراپا؛ موهنجودارو، کالیبانگان، دولاویرا و بندرهایی چون لوتال و سوتکاکوه و سوتکاگین‌دور بود، افزون برآن چندین روستا. آنان برای کشتزارها و ساخت شهرها از آبیاری سود می‌بردند. دو شهر اصلی این شهریگری از سامانه پساب، نمونه آغازین سکه، برنز و هیروگلیف بهره‌مند بود. حتا در هر روستا استخر نیز بود که در کنار روستا با خشت ساخته می‌شد. ساختار مهرابه‌ها و نیایشگاه‌ها این تمدن را با آنچه در یاجورودا گفته‌شده هماهنگ می‌سازد.
* نمایه روی مرمر استوانه‌ای نشان از کاربرد پایپ و کیتارا در لیر دارد.
* کهنترین نمونه اسکی در چنین زمانی در باتلاقی در سوئد رهاشد.
* سومریان برای کشاندن ارابه‌های جنگی از خرهای رام‌شده سود بردند.
* کشت پنبه و کدو در پریتا هواکا.

== مرگ‌ها ==

* ۲۴۲۵ (پیش از میلاد)؛ مرگ اآن‌ناتوم فرمانروای لاگاش
* محاللیل پسر قینان (بر پایه گاهشماری یهودی)

== منبع ==

* نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی،{چر} ۲۵th century BC،http://en.wikipedia.org/wiki/25th_century_BC {رچ}،(نسخه ۳۰ ژانویه ۲۰۰۷)