دودمان آرتاشسی

با پیروزی روم بر سلوکیان ارمنستان آزادی خود را بازیافت و آرتاشِس یکم (۱۶۰ – ۱۸۹) پادشاه ارمنستان شد. او شهری به نام آرتاشات در دامنه کوه آرارات بنا کرد که پایتخت آن روز ارمنستان گردید. آرتاشس یکم برای بزرگ جلوه دادن شاهان، کیش پرستش شاهان را در ارمنستان رواج داد.

پس از آرتاشس یکم دو فرزندش آرداوازد یکم و تیگران یکم به شهریاری رسیدند. در همین زمان در ایران حکومت تازه‌ای به نام پارت روی کار آمده بود. پارتها که با نام اشکانیان هم معروفند از تیره ایرانی داه بودند. پادشاه پارتی ایران مهرداد دوم (زندگی: ۱۱۵ پیش از میلاد) تا ۸۸ پیش از میلاد – مرزهای غربی قلمرو خود را تا رود فرات گسترش داد. او با آرداوازد یکم درگیر شد و تیگران برادرزاده شاه ارمنستان را به بندگی برد. هنگامی که در سال ۹۵ پیش از میلاد، تخت پادشاهی ارمنستان تهی ماند، پارت‌ها تیگران را به شرط اینکه سرزمین هفتاد جلگه را که در جنوب غربی ارمنستان قرار داشت به پارت‌ها واگذار کند به عنوان شاه تازه به ارمنستان فرستادند. در زمان فرمانروایی تیگران دوم، قلمرو ارمنستان سه برابر گشت و ارمنستان به یکی از نیرومندترین حکومت‌های آن روز تبدیل شد. به همین علت تیگران دوم را در تاریخ تیگران بزرگ می‌نامند.

در سال ۸۸ پیش از میلاد، با مرگ مهرداد دوم شاه پارت که داماد و هم پیمان تیگران بزرگ بود، لشکریان ارمنی وارد هفتاد جلگه شدند و به مرزهای آتورپاتکان و ماد حمله کردند و تا همدان، پایتخت پارت، پیش رفتند و پس از تصرف این شهر کاخ شاه را به آتش کشیدند. پس پیمان آشتی‌ای بسته شد که طی آن هفتاد جلگه، آتورپاتکان، ماد و سرزمین‌های شمالی میان‌رودان به تیگران دوم سپرده شد. تیگران دوم در سامانهای گوناگون زیر دست خود شهرها و آبادی‌هایی به نام تیگراناکرت (به معنای ساخته تیگران) بنا کرد. تیگراناکرت اصلی در جایی بوده که اکنون شهر دیاربکر کردستان ترکیه قرار دارد.

با حمله رومیان به ارمنستان تیگران بزرگ ناگزیر از واگذاری تاج شاهی خود به پمپئوس رومی شد. در سال ۵۶ پیش از میلاد، با مرگ تیگران دوم آرتاوازد دوم به فرمانروایی رسید. در زمان وی، حکومت پارت نیروی پیشین خود را بازیافته بود. در سال هشتم پ م، تیگران چهارم و خواهرش اراتو حکومت را به دست گرفتند. دوران حکومت آنان بسیار کوتاه بود. تیگران چهارم در جنگی که با اقوام کوه نشین که از شمال به ارمنستان حمله کرده بودند کشته شد و اراتو نیز از حکومت کناره گرفت و بدین ترتیب حکومت آرتاشسی‌ها در ارمنستان خاتمه یافت.

== پادشاهان ==

* آرتاشس اول
* آرتاواز اول
* تیگران اول
* تیگران دوم
* آرتاواز دوم
* آرتاشس دوم
* تیگران سوم

== جستارهای وابسته ==

* چیرگی اشکانیان بر ارمنستان

== منابع ==

* Hovannisian, Richard G. (2004). The Armenian People From Ancient to Modern Times: Vol. I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century. Palgrave Macmillan. p. 372 pages. ISBN 1-4039-6421-1.
* Grousset, René (originally 1947; 1995 ed.). Histoire de l’Arménie des origines à ۱۰۷۱٫ Payot. p. 644 pages. ISBN 2-228-88912-1