استان بوشهر
استان بوشهر از استانهای جنوبی ایران است که در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. مرکز این استان بندر بوشهر میباشد.
این استان به‌علت قرار گرفتن در ساحل استراتژیک خلیج فارس، صادرات واردات دریایی، صنعت صیادی، وجود ذخایر نفت و گاز (پارس جنوبی و شمالی)، کشاورزی و نخلداری و وجود نیروگاه هسته‌ای از اهمیّت راهبردی و اقتصادی برخوردار است. از جهت تاریخی مبارزه در بوشهر علیه نیروهای خارجی در یکصد سال اخیر و از جهات فرهنگی، موسیقی شاد محلی، و وجود شاعران بومی از شاخص‌های مهم این استان است.
= جغرافیای استان =
== موقعیت ==
استان بوشهر از شمال به استان خوزستان و قسمتی از کهکیلویه و بویراحمد، از جنوب به خلیج فارس و قسمتی از استان هرمزگان، از شرق به استان فارس و از غرب به خلیج فارس محدود است. این استان با مساحتی حدود ۲۷٬۶۵۳ کیلومتر مربّع، جمعیّتی برابر ۸۸۶٫۲۶۷ نفر دارد. استان بوشهر با خلیج فارس بیش از ۷۰۷ کیلومتر مرز دریایی دارد. استان بوشهر بین ۲۷درجه و ۱۹دقیقه تا ۳۰درجه و ۱۶دقیقه عرض شمالی و ۵۰درجه و ۱دقیقه تا ۵۲درجه و ۵۹دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد.
== تقسیمات کشوری ==
استان بوشهر دارای ۹ شهرستان، ۲۳ بخش و ۴۵ دهستان و شامل ۳۰ شهر و حدود ۹۱۰ آبادی میباشد.
== طبیعت استان ==
استان بوشهر از دو بخش جلگه‌ای حاشیه ساحلی غربی و کوهستانی نوار شرقی منتهی الیه زاگرس جنوبی است.
ارتفاعات استان بوشهر که ادامه زاگرس فارس میباشد گچ‌ترش (رشته کوه) نام دارد. در نواحی جنوبی ارتفاعات به دریا نزدیک می‌شوند و به ارتفاعات نوکند مشهورند. قلل درانگ – کلات بوریال مند و کجور در رشته کوه کار یا کارتنگ سواحل تنگستان قرار دارند. مهمترین کوههای استان شامل: کوه خورموج (با ارتفاع ۱۸۶۰ مرتفع ترین قله استان بوشهر) در شهرستان دشتی، کوههای گیسکان (۱۶۰۰متر) و بزپر یا پشت پر (۱۴۲۰متر) در شرق برازجان، کوه سیاه (۱۵۰۰متر) در دشت پلنگ، کوه درنگ (۱۲۲۳متر) در شهرستان دیر، گچور (۱۶۰۳متر) و بوریال (۷۳۰متر) در تنگستان و ارتفاعات بوشکان و پازنان است.
جلگه ساحلی استان در امتداد رود دالکی و دهانه رود حله دارای ۷۰ کیلومتر و در امتداد رود مند دارای ۱۲۰ کیلومتر عرض میباشد. و اغلب خاک منطقه شور و قلیایی است.
حوزه آبریز استان: رود مند که علاوه بر رودخانه‌های استان فارس، رودخانه‌های شور خورموج – دشت پلنگ – سنا – باغان در استان همه به آن سرازیر می‌شوند. رود حله که از تلاقی رودخانه دالکی و شاپور تشکیل می‌شود. هر دو به خلیج فارس می‌ریزند. رودخانه‌های اهرم – دره آبداری و گپ و شور گناوه از رودخانه‌های فصلی استانند. نه چشمه آبگرم در پهنای استان قرار دارد.
چهار ناحیه طبیعی استان تحت حفاظت محیط زیست قرار دارند که شامل: منطقه حفاظت‌شده مند، منطقه حفاظت‌شده نایبند، منطقه حفاظت‌شده حله و پناهگاه حیات وحش کوه‌سیاه میباشد.
آب و هوای استان گرم و خشک و در نواحی ساحلی گرم و مرطوب است. حداکثر دمای مطلق آن ۵/۵۲ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۱- درجه و دمای متوسط سالانه استان ۷/۲۵ درجه میباشد. میانگین بارش ۲۲۰ میلیمتر است. هوای آن ۷ماه گرم – ۲ماه معتدل تا سرد و ۳ماه معتدل تا گرم میباشد. چهارده باد محلی در این استان شناخته شده‌است.
= مردم‌شناسی =
== جمعیّت ==
جمعیّت و پراکندگی:استان بوشهر براساس سر شماری سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۸۸۶٫۲۶۷ نفر جمعیّت دارد که ازاین مقدار، ۶۵٫۲ درصد در نقاط شهری و بقیه در نقاط روستایی سکونت داشته وکمتراز یک درصد آنان غیر ساکن هستند. ساختار جنسی و سنّی: در این استان در مقابل هر ۱۰۰ زن ۱۱۲ نفر مرد یعنی ۵۳٪ مرد در مقابل ۴۷٪ زن میباشد. جمعیت روستانشین ۳۵٪ و جمعیت شهرنشین ۶۵٪ میباشد. تراکم جمعیت استان در سال ۱۳۸۱ برابر با ۳۵ نفر در هر کیلومتر مربع میباشد. نرخ رشد متوسط جمعیت بین سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۱ برابر با ۶/۱ درصد نسبت به پنج سال قبل ۷۵-۱۳۷۰ برابر با (۳۸/۱) در حال افزایش بوده‌است. این نرخ بین سالهای ۷۰-۱۳۶۵ برابر با ۵۵/۲ بوده‌است.
آمار جمعیّتی بعد از این قسمت همه از سرشماری ۱۳۷۵ گرفته شده‌اند و با آخرین سرشماری کشور مطابقت ندارند.
ساختار جنسی و سنّی: در این استان در مقابل هر ۱۰۰ زن ۱۰۴ نفر مرد وجود داشته‌است. این نسبت در بین اطفال کمتر از یک ساله برابر ۱۰۵ و در بین بزرگسالان (۶۵ساله و بیشتر) برابر ۱۰۷ بوده‌است. وضع زناشویی:” در مهر ماه ۱۳۶۵ ش در بین جمعیّت ۱۰ ساله و بیشتر نقاط شهری استان بوشهر ۱/۵۶ درصد از مردان و ۴/۶۵ درصد از زنان، حداقل یک بار ازدواج کرده بودند. این نسبت در نقاط روستایی برای مردان ۳/۵۶ درصد و برای زنان ۶/۶۳ درصد بوده‌است. نسبت افراد هرگز ازدواج نکرده در جمعیت ده ساله و بیشتر در نقاط شهری، برای مردان ۹/۴۱ درصد و برای زنان ۱/۳۳ درصد و درنقاط روستایی، برای مردان ۳/۴۲ درصد و برای زنان ۱/۳۵ درصد بوده‌است.
== مهاجرت ==
منطقه بوشهر به لحاظ موقعیت سوق الجیشی و وجود شرکت‌های بزرگ نفتی واجرای طرح‌های صنعتی بزرگ مانند نیروگاه اتمی بوشهر و کشتی سازی، نیروی انسانی فعال استانهای مجاور و مناطق دیگر را به خود جذب کرده‌است. درداخل منطقه نیز جابجایی جمعیّت افزایش یافته‌است، زیرا به علّت کمبود امکانات کشاورز بویژه کمبود آب و زمینهای مورد نیاز و نبودن امکانات رفاهی و نیز پایین بودن سطح درآمد کشاورزان، مهاجرت روستائیان به شهرهای استان شدت گرفته‌است. به علّت نزدیک بودن این استان به شیخ نشینهای خلیج فارس، عدّه‌ای از اهالی منطقه، برای کار و امرار معاش به کشورهای واقع در کرانه خلیج فارس ودریای عمان مهاجرت کرده‌اند.
== نژاد ==
با توجه به کشفیات باستانشناسی و مدارک مکتوب تاریخی، معلوم گردیده‌است که بخش‌های گوناگون ایران از جمله استان بوشهر سکونتگاه نژادها و گروههای گوناگونی بوده‌است. پیش از ورود و استقرار آریائیان در منطقه بوشهر، نژادهادی بومی دراین سامان می‌زیسته‌اند و مدارکی که از عصر حجر، کاکولیتیک و برنز (مفرغ) قدیم باقی مانده‌است بر این قضیه گواهی می‌دهد که علاوه بر نژاد مدیترانه‌ای، نژادهای دیگر مانند :دراویدی، سیاه پوست، سامی، عیلامی، سومری، نوردیک، عرب، لر و بهبهانی درسرزمین بوشهر سکونت داشته‌اند و یا به مرور به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. و فرهنگهای متفاوتی درآنجا با هم اختلاط یافته‌است {مدرک}.
== زبان و گویشها ==
نوشتار اصلی: گویش بوشهری
بیشتر مردم استان بوشهر به زبان فارسی وبا گویش محلی بوشهری تکلم می‌کنند. لهجه‌ها در روستاها بیشتر از شهرها تنوع دارد. برخی از اهالی جزیره شیف و بنادر کنگان و عسلویه نیز به زبان عربی صحبت می‌کنند. فارسی در منطقه بوشهر با گویشهای بردستانی، گویش دشتی، گویش تنگستانی و گویش کازرونی و گویش اچمی گفتگو می‌شود. مردم سواحل خلیج فارس و جزایر آن به گویشی صحبت می‌کنند که رگه‌هایی از گویشها و زبانهای شبانکاره ای، بلوچی، کردی، ترکمنی و برخی واژه‌های انگلیسی، هلندی، پرتقالی، هندی و عربی را داراست ولی استخوان بندی و ریشه آن فارسی است.مردم شهرستان‌های شمالی استان مانند دیلم، گناوه و دشتستان عمدتا به گویش لری و مردم شهرستان‌های جنوبی مانند جم و قسمت‌هایی از کنگان و دیر نیز به فارسی لهجه دار صحبت می‌کنند.
== دین ==
بیشتر اهالی استان را پیروان اسلام تشکیل می‌دهند(اعم از شیعه یا سنی).ضمن این که گروه‌هایی چند از اقلیت‌های دینی زرتشتی، مسیحی و یهودی{مدرک} نیز در این استان زندگی می‌کنند.البته اقلیت‌های موجود دراین منطقه عمدتا از افراد مهاجری هستند که بر حسب ضرورت شغلی در این نقاط(بیشتر در بوشهر، جم و عسلویه) مسکن گزیده‌اند.اهل سنت بوشهر نیز بیشتر در قسمت‌های جنوبی استان زندگی می‌کنند(به ویژه در شهرستان کنگان).
= اقتصاد =
اقتصاد استان به بخش‌های کشاورزی، دامداری، شیلات و تا حدودی به صنعت متکی است. این استان از نظر تولید خرما یکی از استانهای مهم کشور میباشد علاوه بر این صید ماهی یکی از مهمترین فعالیتهای اقتصادی مردم این استان را تشکیل می‌دهد. صنایع این استان نیز به دو بخش صنایع دستی و ماشینی تقسیم می‌شوند و مهمترین آنها را صنایع کشتی و لنج سازی، توربافی، کوزه، سفال و… تشکیل می‌دهد. به غیر از شرکت ملی صنایع دریایی و نیروگاه اتمی مالکیت صنایع استان عمدتاً به بخش خصوصی تعلق دارد.
== صنایع ==
بوشهر، پیش از بسیاری از شهرهای مهم ایران دارای صنایع جدیدی از قبیل یخ سازی و برق بوده‌است. مردم بوشهر از اولین ایرانیانی بودند که با مجله و روزنامه آشنا شدند. یکی از نخستین شهرهایی که کارخانه چاپ سنگی را وارد کرد، بوشهر بود؛ از همین رو در بوشهر روزنامه‌های زیادی همچون «مظفری»، «خلیج ایران» و «ندای جنوب» به چاپ و نشر می‌رسید.
هم اکنون استان بوشهر با توجّه به موقعیت استراتژیک خود و داشتن منابع و صنایع مختلفی نظیر نفت و گاز، بویژه میدانهای گازی پارس جنوبی در عسلویه و کنگان و پارس شمالی در دیر، بردخون و شهرستان دشتی به عنوان بزرگ‌ترین منبع مستقل گازی در جهان و وجود پالایشگاه عظیم گاز در جم و نیز دارا بودن یکی از مهمترین ترمینال‌های صادرات نفت خام جهان در جزیره خارک و همچنین اجرای طرح‌های کلان صنعتی از قبیل نیروگاه اتمی بوشهر، کشتی سازی و مانند اینها، انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک، سیمای خود را به‌عنوان یکی از مناطق مهم صنعتی و اقتصادی جهان تغییر دهد.
== نیروگاهها ==
نیروگاه های گازی تولید برق کنگان، بوشهر، خارک و نیروگاه اتمی بوشهر، که در صورت بهره‌برداری، بیش از هزار مگاوات برق در فاز اول تولید و به ظرفیت تولید برق کشور می‌افزاید، توان فعلی و اصلی تولید انرژی استان را شامل می‌گردد.
== حمل و نقل ==
=== راه هوایی ===
استان بوشهر دارای پنج فرودگاه در شهرهای بوشهر، خارک، عسلویه، بندر امام حسن و جم میباشد.که ارتباط شهرهای بوشهر و عسلویه را با کشورهای حاشیه خلیج فارس به صورت هوایی تعریف می‌نماید.هم اکنون کار مطالعات احداث فرودگاه جدید بوشهر آغاز شده‌است و قرار است این فرودگاه در ۲۵ کیلومتری بندر بوشهر با پنج هزار هکتار وسعت ایجاد گردد.احداث این فرودگاه نیاز ۱۰۰ سال آینده استان بوشهر را برطرف می‌نماید.فرودگاه جدید بوشهر به گونه‌ای جانمایی شده‌است که در مرکز شش شهر گناوه، برازجان، دلوار، خورموج، اهرم و بوشهر قرار گرفته‌است.
=== شبکه راه‌های زمینی ===
عمده‌ترین شبکه راه‌های زمینی استان عبارتند از:
* بوشهر ـ گناوه ـ دیلم ـ اهواز ـ تهران
* بوشهر ـ گناوه ـ دیلم ـ آبادان ـ خرمشهر
* بوشهر ـ برازجان ـ شیراز
* بوشهر ـ کنگان ـ بندر لنگه ـ بندر عباس
به منظور تسهیل ارتباطات زمینی استان در حال حاضر پروژه‌های بزرگراه جم ـ فیروزآباد، بزرگراه بوشهر ـ شیراز از محور برازجان و جاده اهرم ـ فراشبند و بزرگراه درون استان چغادک ـ عسلویه در حال انجام میباشد.
=== شبکه راه‌آهن ===
مطالعات اجرای پروژه راه‌آهن شیراز ـ بوشهر به پایان رسیده و براساس برنامه‌های ارائه شده، این استان از طریق محورفیروزآباد ـ بوشهر به شبکه راه‌آهن سراسری ملحق خواهد شد.طول این مسیر۶۴۷ کیلومتر است که حدود ۳۰۰ کیلومتر از آن در حوزه استان بوشهر قرار داشته و در ۱۲ قطعه اجرا خواهد شد.هم اکنون دو قطعه از این قطعات و به طول ۱۰۰ کیلومتر دردست احداث است. دو قطعه دیگر از این خط آهن نیز به طول ۹۵ کیلومتر در استان فارس در دست احداث میباشد.
== بنادر ==
مهم ترین بنادر استان شامل بندر بوشهر، بندر گناوه، بندر دیلم، بندر ریگ، بندر دیر، بندر کنگان، بندر نخل تقی، بندر عسلویه و بندر عامری میباشد. بندر بوشهر با دارا بودن ۷ پست اسکله به طول بیش از ۱۱۷۰ متر، ظرفیت پذیرش کشتی‌های پانزده هزار تنی و تخلیه و بارگیری بیش از ۳ میلیون تن کالا در سال را دارد. این بندر دارای فضایی بالغ بر ۳۷ هزار مترمربع انبار سرپوشیده میباشد. اسکله مسافرتی والفجر نیز به جابجایی بار و مسافر میان این استان و کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌پردازد.
= فهرست‌ها =
== ره‌آورد ==
* خرما
* ارده
* ماهی
* میگو
* قالی و گلیم
* مسقطی
== مراکز تاریخی و دیدنی ==
* بناهای تاریخی استان بوشهر
* سیراف
* خانه رئیسعلی
* آرامگاه سیبویه
* کلیسای خارک
* قلعه زایر خضر خان اهرمی
* منطقه زیبای خائیز
* چشمه‌های آبگرم معدنی اوباد اهرم
* چشمه آبگرم میر احمد اهرم
* خلیج فارس
* قنات‌های روستای تشان
* حسینیه ریز
* مسجد دوره اسلامی ریز
* کوه پدری
* امامزاده بی‌بی بانو
* امامزاده هاشم (پیر بیراهه آبگرمک)
* قدمگاه عباس علی
* جنگل گلوبردکان ریز
* شهر باستانی سیراف
* منطقه حفاظت شده مند (زیستگاه آهو و جنگلهای حرا، شهرستان دیر)
* مسجد بردستان (دیر)
* قلعه نصوری
* کاخ بردک سیاه
* گور دختر
* شهر باستانی ریشهر
* کنسولگری انگلستان در بوشهر
* کنسولگری روسیه در بوشهر
* کنسولگری عثمانی در بوشهر
* کنسولگری هلند در بوشهر
* عمارت ملک
* کلیسای گرگوری
* کنیسه یهودیان
* موزه شهید رییس علی دلواری
* خلیج نایبند وجنگل حرا
* موزه مردم شناسی
* مدرسه سعادت
* کاخ چرخاب برازجان
* کشتی رافائل
* قلعه پهلوانکشی در بخش دلوار(که اکنون اثر خاصی از آن باقی نمانده‌است.)
* کتیبه‌های باستانی موجود در جزیره خارک(قدمت این کتیبه‌ها که از جمله مهم ترین اسنادی هستند که حکایت از تسلط ایران بر خلیج فارس با نام دریای پارسی را دارند به زمان هخامنشیان می‌رسد.)
== چهره‌های سرشناس ==
=== دینی ===
* آیت الله سید عبدالله بلادی بوشهری، از رهبران مبارزه با استعمار بریتانیا
* حجت‌الاسلام شیخ ابوتراب عاشوری، از مبارزان مذهبی انقلابی
* حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدحسن نبوی، شخصیت علمی، فرهنگی و نویسنده
* آیت‌الله حاج میرزا احمد گنخکی دشتی، از علمای سنتی استان
* شیخ حسن آل عصفور بوشهری
=== ادبی ===
* مدام دیری، شاعر
* منوچهر آتشی، شاعر نوسروده‌های بومی
* محمدرضا نعمتی‌زاده، شاعر مشهور به نیمای جنوب
* فایز دشتی، دوبیتی سرای جنوب
* مفتون بردخونی، شاعر نام آشنای جنوب
* علی باباچاهی، شاعر
* منیرو روانی پور، داستان نویس
* محسن شریف، نویسنده
* علی دشتی، سیاسی و نویسنده
* صادق چوبک، نویسنده رمان تنگسیر
* احمد آرام، داستان نویس
* میرزا محمد جعفرخان حقایق نگار، نویسنده (فاش کننده راز قتل امیرکبیر)
* محمدرضا صفدری، داستان نویس
* سعید بردستانی، داستان نویس
* حاج غلامرضا رئوفی گناوه‌ای شاعر
* دکتر سیدجعفر حمیدی، شاعر و استاد ادبیات دانشگاه
* رضا طاهری، شاعر، نویسنده و مورخ
* نجف دریابندری، نویسنده و مترجم
* علی عزیزی نژاد حافظ قرآن و نهج البلاغه
* تیمور ترنج، شاعر
=== فرهنگی ===
* رئیس علی دلواری، مبارز جنوبی
* خالوحسین بردخونی، مبارز اهل بردخون (همرزم رئیسعلی دلواری)
* غضنفرالسلطنه برازجانی، مبارز جنوبی
* عبدالمحمد شعرانی، معلم کوچکترین مدرسه دنیا
* میرزا علی شریف، رئیس اداره فرهنگ استان بوشهر در دههٔ ۱۳۱۰خورشیدی
=== هنری ===
* همایون خرم، نوازنده ویولن، موسیقی‌دان و آهنگساز سرشناس و پژوهشگر موسیقی ایرانی
* محسن شریفیان، خواننده و آهنگساز و مولف چند کتاب در زمینهٔ موسیقی محلی وتاریخ موسیقی محلی بوشهر
* حسین کشتکار بوشهری، خواننده
* رحیم پوردرخش، خواننده و آهنگساز
* اصغر قربانی، استاد برجسته موسیقی
== ورزش ==
==== تیم‌های استان در لیگ‌های برتر ====
فوتبال:شاهین پارس جنوبی بوشهر
== شهرک‌های صنعتی ==
در این استان ۱۰ شهرک صنعتی با مساحتی بالغ بر ۱۴۰۰ هکتار وجود دارد. وضعیت شهرک‌ها و نواحی صنعتی در سطح استان بوشهر به شکل زیر است:
* شهرک صنعتی شماره ۱ بوشهر در ناحیه صنعتی چغادک (بوشهر)
* شهرک صنعتی شماره ۲ بوشهر در ناحیه صنعتی گزبلند (دشتستان)
* شهرک صنعتی برازجان
* شهرک صنعتی اهرم
* شهرک صنعتی دلوار
* ناحیه صنعتی بنه گز در تنگستان
* شهرک صنعتی دیلم در ناحیه صنعتی بویرات (دیلم)
* شهرک صنعتی بندر ریگ در ناحیه صنعتی عربی (دشتی)
* شهرک صنعتی خور موج، دیر، کنگان و گناوه، دلوار در ناحیه صنعتی لمبدان (دیر)
== مناطق ویژه اقتصادی ==
* منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
* منطقه ویژه اقتصادی بوشهر
== مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها ==
۲۸ مرکز آموزش عالی، مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و مؤسسات تحقیقاتی، نقش مهمی در تأمین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز بخش‌های اقتصادی استان و مناطق همجوار ایفا می‌کنند که مهمترین آنها عبارتند از:
* دانشگاه خلیج‌فارس
* دانشگاه علوم پزشکی بوشهر
* دانشگاه آزاد اسلامی واحد تحصیلات تکمیلی بوشهر
* دانشگاه آزاد اسلامی واحد عالی شهر
* دانشگاه آزاد اسلامی برازجان
* دانشگاه آزاد اسلامی اهرم
* دانشگاه آزاد اسلامی دلوار
* دانشگاه آزاد اسلامی خارک
* دانشگاه پیام نور برازجان
* دانشگاه آزاد اسلامی خور موج
* دانشگاه آزاد اسلامی گناوه
* دانشگاه پیام نور بوشهر
* دانشگاه پیام نور گناوه
* دانشگاه پیام نور خور موج
* دانشگاه پیام نور بندر دیر
* دانشگاه پیام نور اهرم
* دانشگاه پیام نور بندر عسلویه
* دانشگاه پیام نور بندر کنگان
* دانشگاه پیام نور جم
* دانشگاه آزاد اسلامی بندر دیر
* مرکز مدیریت آموزش و پرورش
* مرکز آموزش کشتیرانی
* دانشگاه جامع علمی کاربردی بوشهر
* مرکز آموزش عالی شیلات
* دانشگاه جامع علمی کاربردی کنگان
* دانشگاه جامع علمی کاربردی عسلویه
* مرکز آموزش عالی و فنی و حرفه‌ای پسرانه امام خامنه‌ای
* مرکز آموزش عالی و فنی و حرفه‌ای دخترانه الزهرا
* مرکز تربیت معلم بنت الهدی
* مرکز آموزش عالی خرد
== بیمارستان‌ها ==
شماری از بیمارستان‌های استان عبارتند از:
* بیمارستان فاطمه زهرا (س) بوشهر
* بیمارستان بنت الهدی بوشهر
* بیمارستان پایگاه هوایی بوشهر
* بیمارستان نیروگاه اتمی بوشهر
* بیمارستان تأمین اجتماعی بوشهر
* بیمارستان کودکان حضرت علی اصغر بوشهر
* بیمارستان ۲۴۰ تختخوابی بوشهر (در حال احداث)
* بیمارستان سوانح سوختگی گناوه
* بیمارستان امیر المومنین (ع) گناوه
* بیمارستان شهید بهشتی خارک
* بیمارستان امام حسین(ع) اهرم
* بیمارستان زینبیه خور موج
* بیمارستان هفدهم شهریور برازجان
* بیمارستان ۳۲ تختخوابی عسلویه(در حال احداث)
* بیمارستان بقیه الله دیلم
* بیمارستان کنگان
* بیمارستان جم
== نگارخانه ==
پرونده:Bushehr_Barry_Kent.JPG|ساحل خلیج فارس، بوشهر. پرونده:Boshehr_1.jpg|قلعه تاریخی بوشهر (عمارت ملک) پرونده:Busher1973.jpg|سراسر شهر بوشهر پرونده:SIRAAF_4.jpg|نمائی از بندر سیراف در کناره آب‌های خلیج فارس پرونده:BADGIR_SIRAF.jpg|بادگیر قلعه نصوری پرونده:Perdis.jpg|کوه پردیس جم پرونده:Gomroke.dayyer.JPG|بنای قدیم گمرک دیر پرونده:Kharg_island.jpg|عکس ماهواره‌ای جزیره خارک پرونده:QANRESTAN_SIRAAF.jpg|قبرهای سنگی قبرستان سیراف
= منابع =
* از مروارید تا نفت (در زمینه تاریخ خلیج فارس): رضا طاهری.
* جغرافیای طبیعی و انسانی بوشهر، عبدالحسین کنین، تهران: طلوع دانش (۱۳۸۷).
* آشنایی با استان بوشهر، سایت شرکت نفت و گاز پارس، بازدید: مارس ۲۰۰۹.
* زمان افتتاح راه آهن بوشهر چه وقتست؟ سایت بوشهر نیوز
* مدیرکل فرودگاههای بوشهر از آغاز کار مطالعاتی فرودگاه جدید بوشهر خبر داد. پورتال شرکت فرودگاههای کشور
* اختصاص زمین برای احداث فرودگاه جدید بوشهر شبکه اطلاع رسانی ساختمان ایران شاسا
= پیوند به بیرون =
* استانداری بوشهر
* پرتال استان بوشهر
* پارک علم و فناوری خلیج فارس (استان بوشهر)
* پایگاه اطلاع رسانی حوزه هنری استان بوشهر
* پایگاه اطلاع رسانی سازمان بازرگانی استان بوشهر
* شرکت گازاستان بوشهر
* منطقه ده عملیات انتقال گاز
* سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
* مجتمع گاز پارس جنوبی
* شرکت نفت و گاز پارس
* شرکت پایانه‌های نفتی ایران
* شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه بوشهر
* سازمان آموزش و پرورش استان بوشهر
* اداره کل هواشناسی استان بوشهر
* سازمان نظام مهندسی ساختمان استان بوشهر
* دادگستری کل استان بوشهر
* اداره کل زندان‌ها و اقدامات تامینی تربیتی استان بوشهر
* اداره کل تربیت بدنی استان بوشهر
* هیات فوتبال استان بوشهر
* هیات بسکتبال استان بوشهر
* اداره کل راه و ترابری استان بوشهر
* اداره کل کار و امور اجتماعی استان بوشهر
* سازمان صنایع و معادن استان بوشهر
* اداره کل ثبت اسناد و املاک استان بوشهر
* سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر
* اداره کل شیلات استان بوشهر
* صدا و سیمای مرکز بوشهر
* اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر
* ستاد نظارت گمرکات استان بوشهر
* هفته نامه دلیران تنگستان
* سایت باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین پارس جنوبی
About The Author
